NAAD PARGAAS

Brief Introduction:

The Enlightening Shabad, the World -Incarnate of the ten Gurus, is the emancipator of humankind and the Khalsa Panth, the Body-Incarnate of Guru's spirit, is duty bound for sweet labor of love, to take its Light to every burdened heart of this universe. Before the victory of Guru's ideal is established over this world, Its enchanting fragrance must inebriate every soul, Its soothing light must enlighten every heart and Its divine celestial music, the Naad must find a fount, its Pargaas, in every bosom.
The Shabad, being the creator, is capable of blessing all the myriad situations that mankind comes to face in this wonder of space and time. The complete realization of the Shabad, being verily impossible, the modern Sikhs are left to interpret it with a variety of situations in the background. Different Sikh groups are trying to realize this ideal in a variety of ways, each limited in its own manner.
At the one end of the spectrum are those that receive inspiration from the glorious Sikh history but are incapable of acting in the modern world. Though they have preserved parts of our religious tradition well, the abhor modernity and are incapable of initiating a dialogue with the dominating truths of this age. As a result, the modern generation either completely rejects them, or shows a hesitating respect for the symbols they carry. At the other extreme of the spectrum other Sikh groups, mostly founded in the last century are trying to evolve a system of Sikh thought based merely on the interpretations of the sacred Sikh scripture. Their approach, like that of the modern age, is logical and reasonable, but they lack faith in history and are incapable of any intuitive flight beyond the five senses. No group has been able to strike a balance between the glory of the past and the modern life based on a cosmic interpretation of the Guru Granth Sahib that would have in its perfection a place for everyone's best. All the dimensions of the ancient, the tradition and the modern mind needs to be given place in a system that is needed to be evolved to fill up these gaps.
Naad Pargaas is endeavoring to interpret the human act in the realization of the Shabad. Every positive act and every evil inclination since the dawn of human civilization, needs to be interpreted from the viewpoint of of Sikh spirit. Naad Pargaas has set upon this Herculean task of creating such a group of scholars rooted int he spiritual tradition, that would give words to the Sikh vision of the world. Naad Pargaas, with unflinching faith and the diligence of its young scholars would try and evolve original thought on Sikh art, architecture, philosophy, sociology, music, mathematics, literature, sciences, poetry sports, and other such realms of life. Over a period of few decades, a culture of spiritual interpretation of various phenomena will develop, be acceptable and swamp the country and then the world. Sikh scholars would be interpreting Ram and Mohammad in the light of the Shabad.
After developing such a Sikh research methodology, basic treatises on these subjects will be written in light of spiritual revelation. Thus would be sown the seeds of a Sikh Civilization that would stand taller than and be open to the Aryan and Semitic civilizations.

courtsey; surinderpal singh (bombay, doing P.hd. in maths)

NAAD, PARGAAS & CREATIVE IMMAGINATION

ਪ੍ਰਗਾਸ

ਉੱਚ ਗੂੰਜੇ ਦਰਿਆ, ਉਤਰ ਪਹਾੜ ਤੋਂ

ਜਿਉਂ ਪੈਰ ਬੱਦਲ ਧਰਿਆ, ਗਗਨ ਦੀ ਹਿੱਕ ਤੇ।

ਛੱਲਾਂ ਦੇ ਧੁਰ ਨੱਭ, ਜ਼ੋਰ ਅਥਾਹ ਕੋਈ।

ਤਹਿਸ-ਨਹਿਸ ਕਰੇ ਸਭ, ਉਤਰੇ ਜਦੋਂ ਮੈਦਾਂ।

ਤੱਕਕੇ ਜੋਸ਼ ਅਥਾਹ, ਸਾਗਰ ਮਿਲਣੇ ਦਾ

ਢੂੰਡਣ ਮਿਲਣ ਦਾ ਰਾਹ, ਝਰਨੇਂ ਨਿੱਕੜੇ।

ਪੁੱਜੇ ਸਾਗਰ ਤੀਕ, ਸਫਰ ਕੋ ਸੂ਼ਕ ਦਾ

ਗੜ੍ਹ-ਗੜ੍ਹ ਕਰਦੀ ਲੀਕ, ਡਿੱਗੇ ਮਹਾਂ ਸੁੰਨ।

ਸਾਗਰ ਸੁੰਨ ਅਪਾਰ, ਦਰਿਆ ਡਿੱਗਦੇ।

ਸੁੰਨ ਦਾ ਮਹਾਂ ਪਸਾਰ, ਧੁਰ ਸਹਿਜ ਗਾਂਵਦਾ।

ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਸੁੰਨ ਸੁ਼ਮਾਰ, ਹਰ ਥਾਂ ਵੱਸਦੀ।

ਚਉਥੇ ਸੁੰਨ ਦੁਆਰ, ਅੰਤਿਮ ਘਰ ਹੋਇ।

ਲੱਖਾਂ ਦਰਿਆ ਘੋਰ, ਹੇਠ ਸੁੰਨ ਚੁੱਪ ਨੇ।

ਰਮਿਆ ਉਨ ਕਾ ਸ਼ੋਰ, ਹੋ ਖਾਮੋਸ਼ ਸੁੰਨ।

ਉੰਝ ਸਾਗਰ ਛੱਲ ਦੀ ਤੋਰ, ਬੇਅੰਤ ਅਥਾਹ ਕੋ।

ਧਰਤ ਨਾਂ ਸਹਿੰਦੀ ਜ਼ੋਰ, ਜਦ ਇਹ ਉੱਠਦੀ।

ਬਦਲੇ ਧਰ ਦਾ ਰੂਪ, ਸਾਗਰ ਛੱਲ ਇੱਕ।

ਸਹਿਜ ਅਨੰਦ ਅਨੂਪ, ਰਮਿਆ ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ।

ਤੱਕ ਮਹਾਂ ਸਾਗਰੀ ਛੱਲਾਂ, ਧਰਤੀ ਕੰਬਦੀ।

ਕੋਟਾਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਗੱਲਾਂ, ਦਰਿਆ ਵੱਗਦੇ।

ਕਦਮ ਸੁਮੰਦ, ਥਲਾਂ – ਟੁੱਟਣ ਘੋਰ ਗੜ੍ਹ।

ਰਬਾਬ, ਸੁਆਂਤ, ਜਲਾਂ, ਤਰ ਬਗਦਾਦ ਹੋ।

ਸੁਆਂਤ, ਸੁਮੰਦ, ਅਥਾਹ, ਗੁਰ ਪਰਮੇਸਰਹੁ।

ਜੀਵਨ ਚਰਨ ਘੁਮਾਹ, ਘੁੰਮੀ ਬੰਦਗੀ।

ਸਹਿਜ ਸਬਦ ਪ੍ਰਵਾਹ, ਗੰਗਾ ਵਗਦੀ।

ਸ੍ਰੀ ਰਾਗ- ਜ਼ਮਜ਼ਮਾ, ਸੁੱਕੇ ਨਾਂ ਕਦੇ।

ਸਹਿਜ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਸੱਚ, ਅੰਤਿਮ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡਾਂ।

ਸ੍ਰੀ ਗ੍ਰੰਥ ‘ਚ ਰਚ, ਗਿਆ ਹੋ ਰਾਗਮਈ।

ਧੁਰ ਕੀ ਬਾਂਣੀ ਆਈ, ਗੁਰੂ ਦੀ ਦੇਹ ਤੇ।

ਗੁਰ ਨਿਰੰਕਾਰ ਨੇ ਗਾਈ, ਕਥਾ, ਅਕੱਥ ਕੀ।

ਧਰਤੀ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਲਾਈ, ਸੱਚੇ ਭਗਤ ਜਨਾਂ।

ਗੁਰਮੁਖ ਝੋਲੀ ਪਾਈ, ਉੱਚੀ ਚਰਣ ਧੂਲ।

ਦੇਹ ਦਾ ਕੁੱਲ ਪਸਾਰ, ਸਿਮਟਿਆ ਗੁਰੂ ਚਰਣ।

ਨਾਦ ਦਾ ਨੇਮ ਅਪਾਰ, ਗਾਏ ਗੁਰੂ ਨੂੰ।

ਨਾਨਕ ਪਰਮ ਪੁਰਖ, ਤੇ ਪੁਰਾਤਨਹੁ

ਪ੍ਰੀਤ ਰੱਬਾਨੀ ਸੁਰਖ, ਸਰੂਪ ਗੁਰ ਆਖਿਰੀ।

ਆਦਿ ਪਰਿਮਾਤਮ ਆਇਆ, ਨਾਨਕ ਜੋਤ ਹੋ।

ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਮੰਤ੍ਰ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ, ਨਾਦ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੋ।

ਧਵਨੀ ਨਾਦ ਸਮਾਇਆ, ਭਗਾਉਤ – ਵਰਣਮਾਲਾ।

ਨਾਦ ਨੇਮ ਗੁੰਜਾਇਆ, ਧਵਨੀ ਦੇਵਨਾਗਰੀ।

ਗੁਰੂ ਅੱਖਰ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ, ਪਾਰ ਨਾਦ ਨੇਮ।

ਗੁਰਮੁੱਖੀ ਜਨਮ ਪਾਇਆ, ਧਵਨੀਆਂ ਟੁੱਟੀਆਂ।

ਯੁੱਗਾਂ ਨੇ ਨਾਨਕ ਗਾਇਆ, ਧਨ ਇਹ ਕਲਯੁਗਾ।

ਬੇਅੰਤ ਪੂਰਾ ਪਾਇਆ, ਵਸੇ ਵਡਭਾਗੜਾ।

ਨਾਦ ਵੀ ਧੰਧੇ ਲਾਇਆ, ਚਰਨੀ ਸ਼ਬਦ ਦੇ।

ਧੁਰ ਹਿਰਦੇ ਸਿੱਖ ਗਾਂਵਦਾ, “ਜਿ਼ ਪੈਸ਼ੀਨੀਆਂ

ਪੇਸ਼ਤਰ ਆਮਦਾ”*, ਨਾਹਰਾ ਏ ਨੰਦ ਲਾਲ।

ਜੋ ਵਗੇ ਵਿੱਚ ਮਰਿਯਾਦਾ, ਦਰਿਆਏ ਰੋਸ਼ਨੀ।

ਪਹੰਚੇ ਘਰ ਫਰਿਆਦਾ, ਕਾਵਿ ਰੰਗ ਛਲਕਦਾ।

ਚਮਕੇ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰੀਤ, ਸਿਰਜਣਾਂ ਪਾਰ ਤੋਂ।

ਰੋਸ਼ਨ ਤੋਰੀ ਰੀਤ, ਉੱਚੈ ਗੁਰਮੁਖਾਂ।

ਨਿਰਮਲ ਧਰ ਦਾ ਗੀਤ, ਸਮਾਏ ਆਂਣ ਸ਼ਬਦ।

ਗੁਰਸਿੱਖਾਂ ਕੀ ਜੀਤ, ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ, ਨੰਦ ਲਾਲ।

ਜਿ਼ੰਦਗੀਨਾਮਹਿ ਪਾਇਆ, ਰੋਸ਼ਨ ਰੰਗ ਗਜ਼ਲ।

ਬਖਸਿ਼ਸ਼ ਰੰਗ ਚੜਾਇਆ, ਜੋਤਾਂ ਵਿਗਸੀਆਂ।

ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਧਿਆਇਆ, ਕੰਚਨ ਦੇਹੀਆਂ।

ਅਮ੍ਰਿਤ ਮਹਾਂਰਸ ਪਾਇਆ, ਸੱਚੇ ਸੰਤ ਜਨਾਂ।

ਰਹੇ ਮਨ ਸੀਤਲਾਇਆ, ਦੇਹੀ ਕਲਪ ਹੋ।

ਆਪੇ ਨਾਮ ਜਪਾਇਆ, ਮਾਹੀ ਰੰਗੁਲੇ।

ਨਾਨਕ ਜੋਤ ਦਾ ਸਾਇਆ, ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨਿਰਮਲਾ।

ਬਖਸਿ਼ਸ਼ ਕਰੀਂ ਖੁਦਾਇਆ, ਨੀਚ ਹਉਂ ਤੈਡੜਾ।

* * * * * * * * * *

ਨਾਦ

ਜੰਗਲ ਅੱਤ ਘਣਾਂ, ਘੁੱਗ ਪਿਆ ਵੱਸਦਾ।

ਉੱਚੜਾ ਕਦੰਬ ਤਣਾਂ, ਭੇਤ ਖੋਲ ਦੱਸਦਾ।

ਗੂੰਜੇ ਬੰਸਰੀ ਬਣਾਂ, ਕੋ ਛਲੀਆ ਹੱਸਦਾ।

ਪ੍ਰੀਤਮ ਨਾਗ ਫਣਾਂ, ਨਾਗਣਾਂ ਡੱਸਦਾ।

ਸੰਘਣੇਂ ਜੰਗਲੀ ਪਾਇਆ, ਝਰਨਿਆਂ ਸ਼ੋਰ ਹੋ।

ਕਣ-ਕਣ ਨਾਦ ਸਮਾਇਆ, ਕੂਕਣ ਮੋਰ ਹੋ।

ਕੁੰਚਰ ਸ਼ੰਖ ਗੁੰਜਾਇਆ, ਜੋ ਹੋਵੇ ਭੋਰ ਹੋ।

ਚਿਹਰਾ ਚੰਨ ਛੁਪਾਇਆ, ਵਾਲ ਘਣਘੋਰ ਹੋ।

ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਸਜਾਇਆ, ਵਜਦ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਹੋ।

ਉਤਰ ਧਰਤ ਤੇ ਆਇਆ, ਦੇਹੀ ਦੀ ਤੋਰ ਹੋ।

ਦੇਹੀ ਆਂਣ ਫੈਲਾਇਆ, ਨਾਦ ਦਾ ਸ਼ੋਰ ਹੋ।

ਗੂੰਜਣ ਰਣ ਮੈਦਾਨ, ਸਰ-ਸਰ ਤੀਰ ਹੋ।

ਖੁੱਲਣ ਜਟਾਂ ਮਹਾਨ, ਕੋ ਵੱਡ ਸਰੀਰ ਹੋ।

ਝੁੱਲਣ ਧਰਤ ਤੁਫਾਂਨ, ਨੱਚੇ ਜਦ ਵੀਰ ਹੋ।

ਪ੍ਰਚੰਡ ਪੈਰ ਰਕਾਂਨ, ਹਿੱਕ ਫਕੀਰ ਹੋ।

ਕੰਚਨ ਮ੍ਰਿਗ ਚੁਰਾਂਨ, ਦੇਵ-ਜ਼ਮੀਰ ਹੋ।

ਤਵਾਜ਼ੁਨ ਹਿੱਲੇ ਆਂਣ, ਕੋਲ ਅਖੀਰ ਹੋ।

ਕਿਵੇ ਰਹੇ ਅਡੋਲ, ਫਕੀਰ ਦੀ ਬੰਦਗੀ?

ਭਿੱਜਣ ਚੰਚਲ ਬੋਲ, ਕਿੰਝ ਬਖਸ਼ੰਦਗੀ?

ਜਾਪ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਲੀਨ, ਭੇਤ ਕੋ ਨਾਦ ਦਾ।

ਪ੍ਰਗਟਿਆ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਬੀਨ, ਦੇਹੀ ਦੀ ਯਾਦ ਦਾ।
ਮਰਕਜ਼ ਦੇਹੀ-ਪ੍ਰਾਚੀਨ, ਓੜਿਆ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਭਾਤ।

ਨਾਦ ਖਾਮੋਸ਼ ਜ਼ਮੀਨ, ਗੂੰਜੇ ਵਿੱਚ ਕਾਇਨਾਤ।

ਜਾਪ ਸਾਹਿਬ, ਮਹੀਨ ਨਾਦ ਸਮਾਂਵਦਾ।

ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਚੋਲੇ ਲੀਨ ਅਕਾਲ, ਨਾਦ ਗਾਂਵਦਾ।

ਜਾਪੁ ਦੇਹੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ, ਨਾਦ ਨਤਮਸਤਕਾ।

ਢੁੱਕੇ ਰਹੱਸ ਵਜਦ, ਪ੍ਰੇਮ ਬੁਤਪ੍ਰਸਤ ਕਾ।

ਧਂਨ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ, ਸ੍ਰੀ ਕਲਗੀਧਰਾ।

ਚਰਨਂ ਪਰੂੰ ਬਖਸਿ਼ਦ, ਸੁਵਾਮੀ ਜਗ ਹਰਾ।

* * * * * * *

ਕਾਲਪਨਿਕ ਸਿਰਜਣਾਂਤਮਿਕਤਾ

ਸੰਗਤ ਜੁੜੀ ਸੁਹਾਗਣਾਂ, ਹੱਥੀਂ ਸੂਹੇ ਚੂੜੇ।

ਸੋਰਠ ਤਾਂਮ ਵਿਹਾਜਣਾਂ, ਕੇਸ ਗੁੰਦੇ ਜੂੜੇ।

ਪੱਲਾ ਸਿਰ ਵਡਭਾਗਣਾਂ, ਮਜੀਠ ਰੰਗ ਗੂੜੇ।

ਮਾਨਣ ਰਸ ਵੈਰਾਗਣਾਂ, ਮੱਥੇ ਚਰਨ-ਧੂੜੇ।

ਸਿਮਰਤ ਮਾਹੀ ਜਾਗਣਾਂ, ਦਰਸ ਨੀਦ ਪੰਘੂੜੇ।

ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਤਿਆਗਣਾਂ, ਕੰਤ ਸਰਣ ਪੂਰੇ।

ਚੰਚਲ ਕੋਈ ਕੁਆਰੀ, ਵੰਗਾਂ ਛਣਕਾਂਵਦੀ।

ਨਾਜ਼ਾਂ ਭਰੀ ਪਟਾਰੀ, ਗੀਤ ਕੋ ਗਾਂਵਦੀ।

ਮੱਥੇ ਜੁ਼ਲਫ ਖਿਲਾਰੀ, ਉਡ-ਉਡ ਜਾਂਵਦੀ।

ਛਮ-ਛਮ ਚੜੀ ਖੁਮਾਰੀ, ਅੰਦਰ ਆਂਵਦੀ।

ਰੱਜ-ਰੱਜ ਨਾਜ਼ ਦਿਖਾਵੇ, ਨੂਰ ਦੇ ਝੁੰਡ ਨੂੰ।

ਆਦਰ ਕਰ ਮੁਸਕਾਵੇ, ਖਿੱਚ ਕੁਝ ਘੁੰਡ ਨੂੰ।

ਸੋਚੇ, ਕਰਾਂ ਤਬਾਹ, ਚਾਂਨਣ ਸ੍ਰੋਤ ਨੂੰ।

ਕਿੰਝ ਜਿੱਤੇ ਨੂਰ ਸ਼ਾਹ, ਨਾਨਕ ਜੋਤ ਨੂੰ।

ਲੱਖਾਂ ਸਾਗਰ ਸਾਂਤ, ਹਿਰਦੇ ਸੁਹਾਗਣਾਂ।

ਬੂਂਦ ਸਹਿਜ ਸੁਆਂਤ, ਬਦਲਣ ਵਡਭਾਗਣਾਂ।

ਜ਼ੁਲਫ-ਅਜ਼ਾਦ ਜਮਾਤ, ਕੰਘੇ ਜ਼ਬਤ ਬਿਨਾਂ।

ਰੁਲੇ ਵਿੱਚ ਇਕਾਤ, ਕਦੇ ਵੀ ਸਵਰੇ ਨਾਂ।

ਚੰਚਲ ਭਾਵ; “ਦੁਖਾਂਤ”, ਢਲੇ ਜਦ ਸਿਰਜਣਾਂ।
ਨਿਰਾ ਕਲਪਨਾਂ-ਰਾਗ, ਹੁਦਰਾ ਜ਼ਬਤ ਬਿਨਾਂ।

ਉੱਚੜੇ ਸਿਰਜਣਾਂ ਭਾਗ, ਰੁਲਸਣ ਸਹਿਜ ਬਿਨਾਂ।

ਸੰਘਣੇ ਕਲਪਨਾਂ ਬਾਗ, ਸਹਿਜ ਬਿਨ ਭਏ ਫਨਾਂ।

ਬੰਧਨ ਲੱਗੇ ਸੁਹਾਗ, ਕਾਲਪਨਿਕ ਭੇਸ ਜਿਨਾਂ।

ਛੁਪੇ ਵਿਸ਼ੈਲੇ ਨਾਗ, ਚੜੀ ਜੋ ਲਹਿਰ ਝਨਾਂ।

ਧਰਤ ਤੇ ਪਲਦੀ ਦੇਹ, ਸਿਰਜਣਾਂ ਰੂਪ ਹੈ।

ਰੋਗ ਅੰਦਰ ਦਾ ਏਹ, ਜੇ ਸੁਰਤ ਕਰੂਪ ਹੈ।

ਸਿਰਜਣਾਂ ਲਿਆ ਜਦ ਮੰਨ, ਆਖਿਰੀ ਖੁਦ ਨੂੰ।

ਗੁਰੂ ਲੱਗੇ ਬੰਧਨ, ਤੁੱਛ ਦੀ ਬੁੱਧ ਨੂੰ।

ਇੰਝ ਸੁੱਟੇ ਦੇਹੀ ਨੇਮ, ਗੁਰੂ ਦੀ ਜੋਤ ਤੇ।

ਤੋਲੇ ਅਕਾਲ-ਪ੍ਰੇਮ, ਇਤਹਾਸ ਖੜੋਤ ਤੇ।

ਜੋ ਖਿੱਚਣ ਵੱਲ ਇਤਹਾਸ, ਪੰਥ ਤੇ ਭਾਰ ਨੇ।

ਰਚਣ ਸਮੇ ਦੀ ਰਾਸ, ਤੇ ਗੁਨਾਹਗਾਰ ਨੇ।

ਇੰਝ ਹੌਲ ਪੈਣ ਦੇ ਭਰਮ, ਕਲਪਨਾਂ ਸਿਰਜਦੀ।

ਗੁਰੂ ਜੋਤ ਤੇ ਧਰਮ, ਅੱਡ ਕਰ ਵਿਰਦ ਦੀ।

ਵਿਉਂਤ ਡਾਢੀ ਘਣੀ, ਕਲਪਨਾਂ ਸੁਰਤ ਬੁਣੇਂ।

ਜਿੱਤ ਨਾਂ ਇਹ ਸਕਣੀ, ਕਾਲ ਇਹ ਬੋਲ ਸੁਣੇਂ।

“ਅੰਤ ਛੁਰੇ ਦਾ ਵਾਰ, ਹੋ ਇਸ ਪੁੱਗਣਾਂ।

ਪਾਏ ਲੇਖ ਖੁਆਰ, ਸਹਿਜ ਬਿਨ ਸਿਰਜਣਾਂ।

ਗੁਰੂ ਖੜਗ ਦਾ ਵਾਰ, ਇੱਕੋ ਲਿਸਕਣਾਂ।

ਗੁਲ ਸੁਰਤ ਨੇ ਯਾਰ, ਹੋਣਾਂ ਅੰਤ ਫਨਾਂ॥”

ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਕਵਿਤਾ ‘ਚੋਂ……

GORIAY MEIN JANA PARDES (RESHMAN,PARVEZ MEHDI)

ba kamaal--- be misaal

ਦੇਸ-ਵਿਦੇਸ

ਸ਼ਾਮਾਂ ਨੇ ਪਈਆਂ, ਵਿੱਚ ਪਰਦੇਸ ਮਾਏਂ

ਦੂਰ ਦਿਸੇ ਬੱਦਲਾਂ ‘ਚੋ ਲੋਅ।

ਮੇਪਲ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ, ਦੇ ਕੂਲੇ-ਕੂਲੇ ਪੱਤਿਆਂ ‘ਚੋ

ਟਾਹਲੀਆਂ ਜਈ ਆਵੇ ਖੁਸ਼ਬੋ॥

ਲੰਮੇ-ਲੰਮੇ ਰਾਹਾਂ ਉੱਤੇ, ਲੰਮੀਆਂ ਨੇ ਸੋਚਾਂ ਪਈਆਂ

ਹੰਝ ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਦਿੱਤਾ ਬੋਅ।

ਰਿਜਕਾਂ ਨੇ ਬੰਨਿਆ, ਹੜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ

ਸੀਨੇ ਵਸਦੀ ਗਰਾਂ ਦੀ ਉੱਚੀ ਢੋਅ॥

ਨਦੀਆਂ ਤੇ ਦਰਿਆ, ਸਾਂਤ ਪਏ ਵਗਦੇ ਨੇਂ

ਯਾਦ ਆਵੇ ਗੂੰਜਾਂ ਪਾਉਦੇ ਚੋਅ।

ਰਿਜਕਾਂ ਨੇ ਖੋਹ ਲਿਆ, ਧਰ ਦਾ ਪਿਆਰ ਮਾਂਏ

ਬੰਨਿਆ ਅੰਝਾਣਿਆਂ ਦੇ ਮੋਹ॥

ਹਰੀਆਂ ਨੇ ਪੈਲੀਆਂ, ਕਚੂਰ ਥੀਂਣ ਰੁੱਖ ਇੱਥੇ

ਜਿਵੇ ਪਿੱਪਲਾਂ ਦਾ ਧਰ ਨਾਲ ਮੋਹ।

ਤਿੱਖੜੇ, ਨੂਕੀਲੇ,ਗਿਰਜੇ ਦੇ ਗੁੰਬਦਾਂ ਨੇ

ਮਾਹੀ ਵਾਲਾ ਬੀਜ ਦਿੱਤਾ ਬੋਅ॥

ਲਸ-ਲਸ ਮੱਕੀਆਂ ਦੇ, ਹਾਰ ਪਏ ਸੱਜਦੇ ਨੇਂ,

ਕਣਕਾਂ ਦੀ ਮਿੱਠੀ ਖੁਸ਼ਬੋ।

ਕਿਰਤਾਂ ਦਾ ਫੱਬਿਆ, ਧਰ ਤੇ ਸਿ਼ਗਾਰ ਮਾਏਂ

ਜਿਵੇ ਅੰਬਰਾਂ ‘ਚ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਲੋਅ॥

ਠੰਡੀਆਂ ਝੀਲਾਂ ਦੇ ਕੰਢੇ, ਪ੍ਰੀਤਾਂ ਦਾ ਮੇਲ ਸੱਜੇ

ਪਏ ਜਿਸਮਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਕਨਸੋਅ।

ਕੂਲੀਆਂ ਕੋ ਵੀਣੀਆਂ ਨੇ, ਉਡਦਿਆਂ ਬੱਦਲਾਂ ਨੂੰ

ਦਿਲਾਂ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਘੱਲੇ ਹੋ॥

ਕਾਲੇ-ਕਾਲੇ ਹਿਰਨਾਂ ਦੇ, ਚੁੰਗੀਆਂ ਦੀ ਧੂੜ ਉੱਡੇ

ਹਰੇ-ਹਰੇ ਰੁੱਖਾਂ ਉਹਲੇ ਹੋ।

ਕਿਧਰੇ ਚਰਾਂਦਾ ਵਿੱਚ, ਭੇਡਾਂ ਦੀਆਂ ਡਾਰਾਂ ਪਿੱਛੇ

ਉੱਚੇ, ਪਾਕਿ ਕਦਮਾਂ ਦੀ ਸੋਅ॥

ਕਲ-ਕਲ ਪਾਂਣੀ ਵੱਗੇ, ਕੋਲ ਚਿੱਟੇ ਹੰਸ ਚੁਗੇ

ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਫੁੱਲਾਂ ਥੱਲੇ ਹੋ।

ਮਹੀਵਾਲ ਸੁੱਧ ਖੋਈ, ਸੋਹਣੀ ਦੇ ਜਲਾਲ ਵਿੱਚ

ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ ਚਾਪ ਸੁਣੇ ਹੋ॥

ਉਡਣ ਖਟੋਲੇ ਉੱਤੇ, ਰਾਹੀ ਜਾਵੇ ਉਡਿਆ

ਮਾਂਣਦਾ ਪੰਜਾਬੇ ਵਾਲੀ ਛੋਅ।

ਮਿੱਟੀ ਪਰਦੇਸ, ਝਲਕ ਕਿੱਕਰਾਂ ਦੇ ਦੇਸ ਦੀ

ਭਰ-ਭਰ ਛੱਲ ਆਵੇ ਹੋ॥

ਨੀਲਿਆਂ ਅਕਾਸ਼ਾਂ ਥੱਲੇ, ਗੀਤ ਕੋਈ ਛੇੜਦਾ

ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਾ ਨਾਦ ਗਾਵੇ ਉਹ।

ਨਿੱਕੀ-ਨਿੱਕੀ ਬੂਟੜੀ ਤੋਂ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਰੁੱਖਾਂ ਤੀਕ

ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਪਾਵੇ ਹੋ॥

ਸ਼ਾਮਾਂ ਨੇ ਪਈਆਂ, ਘੁੱਗ ਵਸੇ ਦੇਸ ਮਾਏਂ

ਦੂਰ ਦਿਸੇ ਬੱਦਲਾਂ ਚੋ ਲੋਅ।

ਪੁਰੇ ਦੀ ਹਵਾ ਚੱਲੇ, ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਝੋਕਿਆਂ ਚੋਂ

ਨਿੰਮੀ-ਨਿੰਮੀ ਤੇਰੀ ਖੁਸ਼ਬੋ॥

14, ਅਗਸਤ 08

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਮੁਲਤਾਨ ਫੇਰੀ।

ਓ ਸ਼ਹਿਰ ਮੁਲਤਾਨ ਦੇ ਫੱਕਰੋ

ਤੱਕੋ ਪੀਰਾਨ ਪੀਰ।

ਲੱਖਾਂ ਝੁਕਣ ਨਿਆਂਮਤਾ

ਉੱਚੜੇ ਚਰਨ ਫਕੀਰ॥

ਹੋ ਭਰਿਆ ਬਾਟਾ ਦੁੱਧ ਦਾ

ਸੱਕਰ ਘੁਲੇ ਫਕੀਰ।

ੳੁੱਤੇ ਫੁੱਲ ਕੋ ਮਹਿਕਦਾ

ਮੋਲਾ਼ ਨਾਨਕ ਪੀਰ॥

ਕਿਉਂ ਰੰਗ ਹਉਮੇ ਵਿੱਚ ਰੰਗਿਆ

ਇਹ ਬਾਂਣਾ ਉੱਚ ਫਕੀਰ।

ਓ ਕਦਮ ਅਕਾਲ ਦੇ ਉੱਤਰੇ

ਦੱਸਣ ਰਾਹ ਅਖੀਰ॥

ਹੋ ਤਿੜਕ-ਤਿੜਕ ਕੇ ਟੁੱਟ ਗਈ

ਗ੍ਹੜ ਮੁਲਤਾਨ ਕੀ ਭੀਤ।

ਚਰਨੀ ਉੱਚੜੇ ਢਹਿ ਪਏ

ਰਿਹਾ ਨਾਂ ਕੋ ਬਿਪਰੀਤ॥

ਤੇਰੇ ਉੱਚੜੇ ਦਰਸ ਵੇ ਨਾਨਕਾ

ਖੋਲਣ ਬੰਦ ਦੁਆਰ।

ਧੰਨ ਸੂ ਦੇਸ ਸੁਹਾਵਣਾ

ਜਿਤ ਕਦਮ ਪਿਆ ਕਰਤਾਰ॥

ਜਾਗੀ ਮਿੱਟੀ ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ

ਛੂਹ ਕੇ ਉੱਚੜੇ ਚਰਨ।

ਓ ਪੀਰ, ਫਕੀਰ ਤੇ ਔਲੀਏ

ਮਾਂਨਣ ਉੱਚੜੀ ਸ਼ਰਨ॥

ਕਿੰਝ ਕੋਈ ਰਹੇ ਅਭਿੱਜੜਾ

ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਮਹਿਕ ਫਿਜ਼ਾਂ।

ਜੱਨਤ ਢੁਕ-ਢੁਕ ਬਹੁੜਦੀ

ਉੱਚੀ ਮੁਲਤਾਂਨ ਦੀ ਥਾਂ॥

19 ਜੁਲਾਈ 08

“ਅਨੰਦਪੁਰ ਦੀ ਹੋਲੀ”

ਫਾਗੁਨ ਆਇਆ ਪੁਰੀ ਅਨੰਦੇ,

ਛਾਈਆਂ ਰੰਗ-ਬਹਾਰਾਂ।

ਕੁਲ ਧਰਤੀ ਤੋ ਰੱਜ-ਰੱਜ ਢੁਕੀਆਂ,

ਪਰਮ ਹੰਸਾਂ ਦੀਆਂ ਡਾਰਾਂ॥

ਧਰਤ ਨੇ ਤੱਕੀਆਂ ਲੱਖ ਬਹਾਰਾਂ

ਇਹ ਕੋਈ ਰੰਗ-ਨਿਆਰਾ।

ਏਸ ਚਲੂਲੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਧੜਕੇ

ਧਰ ਦਾ ਸਗਲ ਪਸਾਰਾ॥

ਅਨੰਦਪੁਰੇ ਦੀ ਉੱਚੀ ਧਰਤੀ

ਮਾਹੀ ਰੰਗ ਖਿਲਾਰੇ।

ਕੁੱਲ ਜਗਤ ਦੀਆਂ ਵਾਟਾਂ ਢੁੱਕੀਆਂ

ਪ੍ਰੀਤ ਦੇ ਮਹਿਲ ਦੁਆਰੇ॥

ਮਹਿਲ ਦੁਆਰੇ ਮਾਹੀ ਵਸਦਾ

ਖੜਗ ਧਾਰੀ ਲਾਸਾਨੀ।

ਜਿਸਦੀ ਬਖਸ਼ ਦੇ ਸਦਕੇ ਖੁੱਲਣ

ਡੂੰਘੇ ਭੇਤ ਰੁਹਾਨੀ॥

ਲੰਘਿਆ ਮਾਘ, ਫਾਗੁ ਰੁਤ ਆਈ

ਹੋਲੀ ਰੰਗ ਖਿਲਾਰੇ।

ਰੱਤੜੇ ਚੋਲੇ ਵਾਲੇ ਢੋਲੇ

ਬਖਸ਼ੇ ਦਰਸ ਨਿਆਰੇ॥

ਦਰਸ ਨਿਆਰੇ ਰੰਗੀ ਧਰਤੀ

ਬਲ-ਬਲ ਜਾਂਣ ਜਹਾਨ।

ਪੁਰੀ ਅਨੰਦ ਦੀ ਉੱਚੜੀ ਧਰਤੀ

ਨਿੱਕੜੇ- ਆਸਮਾਨ॥

ਘਿਰ-ਘਿਰ ਆਵਣ ਬੱਦਲ ਕਾਰੇ

ਚੁੰਮਣ ਪੈਰ ਮਹਾਨ।

ਮੋਰ-ਬੰਬੀਹੇ ਬਣਾਂ ‘ਚ ਕੂਕਣ

ਵਾਵਾਂ ਸਦਕੇ ਜਾਂਣ॥

ਪੁਰੀ ਅਨੰਦ ਵਿੱਚ ਕੋਲ ਪਹਾਂੜਾਂ

ਮੇਲਾ ਭਰਿਆ ਕੋ।

ਲੱਖਾਂ ਅੱਖੀਆਂ ਇੱਕ ਨੂੰ ਤੱਕਣ

ਰੱਤੜੇ ਚੋਲੇ ਜੋ॥

ਰੱਤੜੇ ਚੋਲੇ ਵਾਲੇ ਮਾਹੀ

ਲੀਲਾ ਅਜਬ ਖਿਲਾਰੀ।

ਭਰ-ਭਰ ਮੁੱਠੀਆਂ ਰੰਗ ਮਜੀਠੀ

ਵੰਡਦਾ ਆਪ ਮੁਰਾਰੀ॥

ਗੁਰ ਸਿੱਖਾਂ ਸੰਗ ਭਗਤੀ ਖੇਡੇ

ਰੰਗ ਮਜੀਠੇ ਨਾਲ।

ਗੋਪੀ-ਕ੍ਹਾਨ ਅਰਸ਼ ਤੋ ਤੱਕਣ

ਨਿਹਾਲ-ਨਿਹਾਲ-ਨਿਹਾਲ॥

ਦੂਰ ਥਲਾਂ ਤੋਂ ਫੱਕਰ ਢੁੱਕਣ,

ਰੰਗ-ਰੰਗ ਹੋਣ ਰੰਗੀਲੇ।

ਉੱਚੜੇ ਰੰਗ ‘ਚ ਰੰਗੀ ਧਰਤੀ

ਧਰ ਦੇ ਨੈਣ ਰਸੀਲੇ॥

ਪ੍ਰੀਤ ਦੀਆਂ ਲੱਖਾਂ ਝਰਨਾਹਟਾਂ

ਢੁੱਕਣ ਅਨਦ ਦੁਆਰੇ।

ਅਨਹਦ ਨਾਦ ਹਵਾਈਂ ਗੂੰਜੇ

ਦੇਵਣਹਾਰ ਨਾਂ ਹਾਰੇ॥

ਧਨੁਖਧਾਰੀ ਨੇਂ ਮੋਢਿਉ ਲਾਹਿਆ

ਨੂਰਾਂ ਭਰਿਆ ਭੱਥਾ।

ਜਾ ਕੇ ਹੱਥ ਪਿਚਕਾਰੀ ਪਾਇਆ

ਖਿੜਿਆ ਧਰ ਦਾ ਮੱਥਾ॥

ਰੰਗ ਮਜੀਠ ਦੀ ਖਿੱਚ ਪਿਚਕਾਰੀ

ਭਰਿਆ ਤਾਂਣ ਭੁਜਾਂਵਾ।

ਧਰ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਤੇ ਕੀ ਬੀਤੀ

ਕਿੱਥੋਂ ਸ਼ਬਦ ਲਿਆਂਵਾ॥

ਜੋਰ ਇਲਾਹੀ ਦੇ ਸੰਗ ਮਾਹੀ

ਵਿਚ ਅਸਮਾਨ ਚਲਾਈ।

ਦੋਨੋਂ ਜੱਗ ਰੱਤੇ ਉਸ ਡਾਢੇ

ਇੱਕੋ ਇਸ਼ਕ ਖੁਦਾਈ॥

ਦੂਰ ਅਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਖੁਦ ਨਾਰਾਇਣ

ਬੰਸੀ ਲਬਾਂ ਲਗਾਈ।

ਰਾਧਾ ਤੱਕੇ, ਮੀਰਾ ਤੱਕੇ,

ਤੱਕੇ ਕੁੱਲ ਲੋਕਾਈ॥

ਗੁਰਮੁਖ ਦੀ ਦੇਹੀ ਨੂੰ ਬਖਸ਼ੀ

ਕਾਇਨਾਤ ਜੇਡ ਉਚਾਈ।

ਰੰਗ ਮਜੀਠੇ ਰੰਗ ਹੋ ਮਾਂਣੇ

ਧਰ ਦੇ ਰੰਗ ਨੂੰ ਰਾਹੀ॥

ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ

(09 ਜੂਨ 2008)

“ਸੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਮਹਿਲੀਂ ਪੂਰਨ ਨਾਥ ਜੋਗੀ ਦੀ ਵਾਪਸੀ।”

“ਸੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਮਹਿਲੀਂ ਪੂਰਨ ਨਾਥ ਜੋਗੀ ਦੀ ਵਾਪਸੀ।”

ਆਉ ਭੈਣੋਂ, ਰੱਜ ਦੇਵੋ ਨੀਂ ਵਧਾਈ,

ਮੈਂ ਕਮਲੀ ਸ਼ਹੁ ਪਾਇਆ,

ਜੋਗੀ ਮੁੜ ਆਇਆ॥

ਚੜਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਜੋਗ ਅਝਾਂਣਾ,

ਮੈਂ ਤੱਤੜੀ ਵੀ ਸਾਰ ਨਾਂ ਜਾਂਣਾ।

ਟਿਕਦਾ ਨਾਂ ਟਿਕਾਇਆ,

ਬੰਨ-ਬੰਨ ਜੋਰ ਬਿਠਾਇਆ।

ਜੋਗੀ ਮੁੜ ਆਇਆ॥

ਮੈਂ ਰਾਂਣੀ ਬਹੁ ਵੇਸ ਰਚਾਏ,

ਜੋਗੀ ਨੈਂਣ ਨਾਂ ਮੂਲ ਉਠਾਏ।

ਜੋ ਵੱਲ ਜੋਗੀਸਰ ਧਾਇਆ,

ਅੱਜ ਉੱਤਰ ਪਹਾਂੜੋਂ ਆਇਆ।

ਜੋਗੀ ਮੁੜ ਆਇਆ॥

ਇਸ ਜੋਗੀ ਉੱਚ ਜੋਗ ਕਮਾਏ,

ਇਸ ਜੋਗੀ ਮੇਰੇ ਰੋਗ਼ ਮਿਟਾਏ।

ਅਰਧ-ਨਾਰੀ ਮੁਖ ਪਾਇਆ,

ਹੋਇਆ ਦੂਣ ਸਵਾਇਆ।

ਜੋਗੀ ਮੁੜ ਆਇਆ॥

ਰਿਮਝਿਮ ਨੈਂਣ ਜੋਗੀ ਨੇ ਖੋਹਲੇ,

ਮਿੱਠੜੇ ਬੋਲ ਇਹ ਜੋਗੀ ਬੋਲੇ।

ਕੇਸੀ ਨੂਰ ਛੁਪਾਇਆ,

ਉੱਚਾ ਭੇਸ ਸਜਾਇਆ।

ਜੋਗੀ ਮੁੜ ਆਇਆ॥

ਲੰਮੜਾ ਕੱਦ ਜੋਗੀ ਦਾ ਸੱਜਦਾ,

ਡਾਢਾ ਮੱਲ ਗੁਸਾਂਈ ਦਾ ਲੱਗਦਾ।

ਪਗੜੀ ਤਾਜ ਸਜਾਇਆ,

ਬੰਨ ਦਰਿਆ ਬਹਾਇਆ।

ਜੋਗੀ ਮੁੜ ਆਇਆ॥

ਤੁਰਦਾ ਇਉਂ-ਜਿੳਂੁ ਗੀਤ ਕੋਈ ਬੋਲੇ,

ਪੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਗੰਧੀਆਂ ਘੋਲੇ।

ਹਿਰਦੇ ਸ਼ਬਦ ਵਸਾਇਆ,

ਭੈਣੇਂ! ਰੁਣ-ਝੁਣ ਲਾਇਆ।

ਜੋਗੀ ਮੁੜ ਆਇਆ॥

ਭਲਕੇ-ਭਲਕ ਸ਼ੰਖ ਪਏ ਵੱਜਣ,

ਭੁੱਲ ਗਏ ਸਾਰੇ ਸੱਜਣ-ਫੱਬਣ।

ਉੱਚੜੇ ਪੈਰ ਘਰ ਪਾਇਆ,

ਕੋਲ ਬਹਾਇਆ,ਹਿਰਦੇ ਲਾਇਆ।

ਜੋਗੀ ਮੁੜ ਆਇਆ॥

ਜਦ ਜੋਗੀ ਨੇਂ ਨੈਣ ਉਠਾਏ,

ਡਾਢੇ ਜੋਗ ਇਹ ਕਿਤ ਕਮਾਏ?

ਵਿੱਚ ਥਲਾਂ ਦੇ ਸਾਧੀ ਕਾਇਆ,

ਚੁੰਮ ਕੈਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਆਇਆ।

ਜੋਗੀ ਮੁੜ ਆਇਆ॥

ਆਉ ਭੈਣੋਂ, ਰੱਜ ਦੇਵੋ ਨੀਂ ਵਧਾਈ,

ਮੈਂ ਵਡਭਾਗੀ ਪਾਇਆ,

ਜੋਗੀ ਮੁੜ ਆਇਆ॥

***************************

ਆਪਣੀ ਧਰਮ ਪਤਨੀ ਗੁਲਨਾਜ਼ ਕੌਰ ਦੇ ਨਾਂ।

ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ,(02 ਜੂਨ 2008)

“ਗੁਰੁ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਨਾਗ ਦੀ ਛਜਲੀ”

ਧਰ ਤੇ ਵਗਦੇ ਸੁੰਮ ਅਨੇਕਾਂ,

ਵਹਿਣ ਅਧੂਰੇ ਵਹਿਂਦੇ।

ਕਿਲਵਿਖ ਨੈਣ ਯੁਗੋਂ ਤਰਸਦੇ,

ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਨੂੰ ਰਹਿਦਂੇ॥

ਖੁਦ ਪਰਮੇਸੁਰ ਜਨੁਮ ਜੋ ਲੀਤਾ,

ਨਨਕਾਂਣੇ ਦੀ ਧਰ ਤੇ।

ਸ਼ਬਦ ਰੁਹਾਨੀ ਦੇ ਲੱਖ ਚਸ਼ਮੇਂ,

ਦਸਤਕ ਦੇਵਣ ਦਰ ਤੇ॥

ਰੰਗ ਚਲੂਲੇ ਰੰਗੀ ਧਰਤੀ,

ਮੁੱਕੀ ਯੁਗਾਂ ਦੀ ਭਾਲ।

ਨਭ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਨਾਗ ਜੋਗੀਸਰ,

ਸੁਣੀ ਚਾਪ ਮਹੀਵਾਲ॥

ਸਿ਼ਵ ਦੇ ਕੰਠ ਦੀ ਉੱਚੜੀ ਸੋਭਾ,

ਝਲਕ ਬਲੋਰੀ ਡਲਕੇ।

ਤੱਕਦਾ ਰਾਹ ਕੈਲਾਸ਼ ਦੇ ਪੂਰੇ,

ਹੋਵਣ ਚਾਕ ‘ਚ ਰਲਕੇ॥

ਰਾਵੀ ਕੰਢੜੇ ਮੱਝੀਆਂ ਚਾਰੇ,

ਆਪੇ ਸਿਰਜਣਹਾਰ।

ਨਾਗ ਬਜੁ਼ਰਗੀ ਤੜਪ ਕੋ ਜਾਗੀ,

ਤੱਕਾਂ ਅਸਲ ਨੁਹਾਰ॥

ਰਾਇ ਬੁਲਾਰ ਸਿ਼ਕਾਰ ਪਿਆ ਖੇਡੇ,

ਲੰਘਿਆ ਕੋਲੋ਼ਂ ਕੋ।

ਭੇਦ ਚਾਕ ਦਾ ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ ਜਾਂਣੇ,

ਪੈਂਦੀ ਨਵੀ ਕਨਸੋਅ॥

ਹਾੜ ਦੀ ਰੁੱਤੇ ਲੂਆਂ ਵੱਗਣ,

ਧਰ ਦਾ ਹਿਰਦਾ ਠਰਿਆ।

ਠੰਡੜੀ ਛਾਂਵੇ ਕੂਲੇ ਘਾਹ ਤੇ,

ਮਾਹੀ ਬਿਸਤਰ ਕਰਿਆ॥

ਸੂਰਜ, ਰੱਥ ਦੀਆਂ ਵਾਂਗਾ ਭੁੱਲਿਆ

ਛਾਂ ਆਨੰਦ ‘ਚ ਖੋਈ।

ਸਗਲੀ ਧਰਤੀ ਰਸ ਰੱਜ ਪੀਤਾ,

ਭਟਕ ਯੁੱਗਾਂ ਦੀ ਮੋਈ॥

ਮਾਹੀ ਦੇ ਸੰਗ ਨੀਂਦ ਸੁਭਾਗੀ,

ਸੁੱਤੀ ਕੁੱਲ ਲੋਕਾਈ।

ਐਸੀ ਸੁੱਤੀ, ਸੁੱਧ-ਬੁੱਧ ਬਿਸਰੀ,

ਧੁੱਪ ,ਨੂਰ ਮੁੱਖ ਆਈ॥

ਸਿ਼ਵ ਦੇ ਕੰਠ ਦੀ ੳੱਚੜੀ ਸੋਭਾ,

ਉੱਤਰ ਕੈਲਾਸ਼ ਤੋਂ ਆਵੇ।

ਤੱਕਕੇ ਨੂਰ ਨੂੰ ਕੀਲਣ ਹੋਇਆ,

ਛਜਲੀ ਆਂਣ ਫੈਲਾਵੇ॥

ਦੋ ਦੁਨੀਂ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਲੱਧਿਆ,

ਤੱਕਿਆ ਕੇਸਾਂ - ਰਾਜ਼।

ਸ਼ਬਦ ਨਾਦ, ਗੁਰੂ ‘ਚੋ ਸੁਣਿਆ,

ਝੂਮਣ ਲੱਗਿਆ ਨਾਗ॥

ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਨਾਦੀਂ ਨਾਗ ਪਿਆ ਝੂਮੇਂ,

ਬੀਨ ਸਾਰ ਕੀ ਜਾਂਣੇ.

ਨਾਗ ਸੁਰਤ ਨੇ਼ ਸਫਰ ਜੋ ਕੀਤਾ,

ੳੱਚੜੇ ਰਾਜ਼ ਪਛਾਂਣੇ॥

ਕੁੱਲ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਾਜ਼ ਸਮੋਏ,

ਆਂਣ ਰਾਗਮਈ ਦੇਹ।

ਉੱਚੜੇ ਭੇਦ ਪਏ ਹਰ ਥਾਂ ਗੂੰਜਣ,

ਲੱਭ ਲਏ ਰਾਹੀ ਜੇ॥

ਗੁਰੂ ਸੁਰਤ ਦੀ ਅਮ੍ਰਿਤਧਾਰਾ,

ਵਰਸੀ ਨਾਗ ਦੇ ਉੱਤੇ।

ਉੱਚ ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਦਾ ਰੂਪ ਜੋ ਤੱਕਿਆ,

ਨੇਤਰ ਖੁੱਲ ਗਏ ਸੁੱਤੇ॥

ਕੱਚੀ ਕੰਧ ਸਲਾਮਤ ਤੱਕਦਾ,

ਨਾਨਕ ਜੋਤ ਦੇ ਥੱਲੇ।

ਦੁਰਗਾ ਰੂਪ ‘ਚ ਸਹਿ ਨਾਂ ਸਕਿਆ,

ਨਾਥ ਵੀ ਜਿਸਦੇ ਹੱਲੇ॥

ਅੰਤ ਜਦੋਂ ਬੁਲਾਰ ਸੀ ਮੁੜਿਆ,

ਤੱਕਣ ਚਾਕ ਪਿਆਰਾ।

ਦੋ ਸਿਰਿਆਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੁੱਤਾ,

ਡਿੱਠਾ ਅਜਬ ਨਜਾ਼ਰਾ॥

ਸੂਫੀ ਦਾ ਕੋਈ ਰੰਗ ਮਜੀਠਾ,

ਤੱਕਿਆ ਪਾਕਿ ਨਿਗਾਹ।

ਕੁੱਲ ਭੇਦ ਇਹ ਜਾ਼ਹਿਰ ਹੋਇਆ,

ਚੋਦਾਂ ਤਬਕੋਂ ਗਾਂਹ॥

ਸ਼ਰਾ , ਵਜਦ ਦਾ ਰੂਪ ਕੋ ਸਾਂਝਾ,

ਤੱਕਿਆ ਰਾਇ ਬੁਲਾਰ।

ਝੁਕ ਦਰਗਾਹ ਵੱਲ ਸਜਦਾ ਕੀਤਾ,

ਚਰਣ-ਸ਼ਰਣ ਕਰਤਾਰ॥

ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ21 ਮਈ 2008

JUNE 84

ਜੂਨ 84

ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਹੋਏ ਤੀਜੇ ਘੱਲੁਕਾਰੇ ਦੇ ਆਤਮਿਕ ਅਸਤੁਲਨਾਂ ਦੀ ਜਿਸ ਅਸਹਿ ਪੀੜ ਚੋਂ ਸਮੁੱਚਾ ਪੰਥ

ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਲੰਮੀ ਕਵਿਤਾ ਸਮੁੱਚੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਸ ਅਸਹਿ ਪੀੜ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਦਾ ਨਿਮਾਂਣਾ ਜਿਹਾ ਯਤਨ ਹੈ।

ਹਰਿਮੰਦਰ ਨਿਰਮਲ ਪਾਣੀਂ * (ਭਾਗ – 1)

ਤੱਤੀ ਤਵੀ ਦੇ ਮਾਲਿਕ ਸਤਿਗੁਰ

ਅਕੱਥ ਦੀ ਰਚੀ ਕਹਾਂਣੀ।

ਭੈਅ ਵਿਕਰਾਲ ਮਲੀਨ ਨਾਂ ਕਰਸੀ

ਹਰਿਮੰਦਰ ਨਿਰਮਲ ਪਾਣੀਂ॥

ਏਸ ਸਦੀ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾਂ ਪੈ ਗਿਆ

ਧਰ ਦੇ ਭੈਅ ਦਾ ਸ਼ੋਰ।

ਵਕ਼ਤੀ ਭੈਅ ਦੀ ਕਾਂਗ ਤਿਖੇਰੀ

ਦੇ ਗਈ ਜ਼ਖਮ ਘਨੋਰ॥

ਕਲਸ਼ ਅਕਾਸ਼ੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਦੇ

ਸੱਚਖੰਡ ਕਰਦੇ ਵਾਸ।

ਧਰ ਦੇ ਭੈਅ ਦੀ ਸਮਝ ਅਂਝਾਂਣੀ

ਭੈਅ ਦੀ ਹੀਣ ਪਿਆਸ॥

ਕਾਲ-ਅਕਾਲ ਨੂੰ ਦੇਖ ਨਾਂ ਸੱਕੇ

ਵਹਿ ਗਿਆ ਹਉਂ ਦੀ ਰੁਖ।

ਰੁਕ ਜ਼ਰਾ ਵੀ ਸਬਰ ਨਾਂ ਕੀਤਾ

ਕਾਲ ਦੇ ਦਾਮਨ ਦੁੱਖ॥

ਭੈਅ ਨੇਂ ਸ਼ਕਲ ਬਣਾਂਈ ਡਾਢੀ

ਚੰਦੂ - ਡੱਲੇ ਕੱਠੇ।

ਨਕਸ਼ ਰੁਹਾਨੀ ਢਾਵਣ ਖਾਤਰ

ਹਰਿਮੰਦਰ ਵੱਲ ਨੱਠੇ॥

ਹਰਿਮੰਦਰ ਦੀ ਜੂਹ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ

ਸੰਤ-ਸਿਪਾਹੀ ਜਾਂਨੈ।

ਲੱਖਾਂ ਮਰਜੀਵੜੇ ਉਡੀਕਣ

ਬੰਨ ਸ਼ਹੀਦੀ ਗਾਨੇਂ॥

ਕਾਲੀ ਨ੍ਹੇਰੀ, ਚੰਦੂ ਬਿਰਤੀ

ਹਰਿਮੰਦਰ ਤੇ ਝੁੱਲੀ।

ਵੇਖ ਕੇ ਕੋਝਾ ਕਦਮ ਸਮੇਂ ਦਾ

ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਹੁੱਲੀ॥

ਕੈਲਾਸ਼ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਹੂਕ ਕੋ ਗੂੰਜੀ

ਗੰਗਾ ਨੀਰ ਵਹਾਇਆ।

ਸੁੱਤੇ ਨੀਂਦ ‘ਚ ਬਚੜੇ ਮਾਰੇਂ

ਗੰਗੂਆ ਕਹਿਰ ਕਮਾਇਆ॥

ਦੱਖਣ ਧਰਤ ਵੈਰਾਗ ਜੋ ਕੀਤਾ

ਪਕੜ ਜੜਾਂ ਦੀ ਹਿੱਲੀ।

ਦਰਵੇਸ਼ ਰੁੱਖਾਂ ਤੇ ਤਰਸ ਨਾਂ ਤੈਨੂੰ

ਵਾਹ ਨੀਂ ਪਾਪਣ – ਦਿੱਲੀ॥

ਨਿਰਮਲ ਅੱਖ ਦਿਆਲੇ ਦੀ ‘ਚੋਂ

ਹੰਝੂ ਲਾਵੇ ਰੰਗਾ।

ਉੱਬਲ ਰਹੀ ਦੇਗ਼ ‘ਚ ਰਲ ਗਿਆ

ਕੀ-ਕੀ ਕਰਦਾ ਮੰਗਾਂ॥

ਚੀਸ ਕੋ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ੳੱਠੀ

ਹਿਰਦਾ ਛਲਣੀਂ ਹੋਇਆ।

ਕੱਟੇ ਬੰਦ ਪਏ ਅੱਥਰੂ ਪੂੰਝਣ

ਜਾ਼ਰੋ-ਜ਼ਾਰ ਕੋ ਰੋਇਆ॥

ਥਲਾਂ ‘ਚ ਘੋਰ ਤੁਫਾਂਨ ਕੋ ਗੂੰਜਣ

ਧਰਤੀ ਜਲ-ਥਲ ਹੋਈ।

ਦੂਰ ਬਣਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਅਹਿੰਸਾ

ਤ੍ਰਪ-ਤ੍ਰਪ ਕਰਕੇ ਰੋਈ॥

ਕਾਲ਼ੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਰਾਤ ਦੇ ਫੱਟ

ਜੋ ਮੀਆਂ ਮੀਰ ਦੇ ਸੀਨੇਂ।

ਵਿੱਚ ਥਲਾਂ ਦੇ ਚਰਨ ਹਾਜੀਆਂ

ਖੁੱਭੇ ਰਾਹ ਮਦੀਨੇਂ॥

ਇਨਾਂ ਫੱਟਾਂ ਦੇ ਸੇਕ ‘ਚ ਗੁਜ਼ਰੇ

ਲਹੂ ਭਿੱਜੇ ਕਈ ਸਾਲ।

ਗਤੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਧੀਮੀਂ ਹੋਈ

ਉੱਠਦੇ ਲੱਖ ਸਵਾਲ॥

ਹਰਿਮੰਦਰ ਦੀ ਸੁਰਤ ਦਾ

ਗੁਰਮੁਖ ਹਿਰਦੇ ਜਾਪ।

ਕਾਲ ਗ਼ਰਕਿਆ ਗੁੱਠ ਹਨੇਰੀ

ਚੁੱਪ ਦੇ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ॥ 24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2008)

******************

*ਹਰਿਮੰਦਰ ਨਿਰਮਲ ਪਾਣੀਂ (ਭਾਗ-2)

ਰਾਵੀ ਦਿਆਂ ਕੰਢਿਆਂ ਨੇ, ਦਰਦਾਂ ਦੇ ਹੰਝੂ ਕੇਰੇ

ਪੰਖੀਆਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਨਾਂ ਹਾਲ।

ਜੇਠ ਦੀਆਂ ਧੁੱਪਾਂ ਵਿੱਚ, ਰੁੱਖਾਂ ਥੱਲੇ ਛਾਂ ਨਾਹੀਂ

ਐਡਾ ਕੋਈ ਝੁੱਲਿਆ ਸਵਾਲ॥

ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਜੁੜੇ ਨੈਂਣ, ਜੋਗੀਆਂ ਦੇ ਆਂਣ ਖੁੱਲੇ

ਸੋਰਠ ਦੀ ਉੱਖੜੀ ਕੋਈ ਤਾਮ।

ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਵਾਦੀਆਂ ‘ਚ, ਚੁੱਪਾਂ ਆਂਣ ਘਰ ਕੀਤੇ

ਹਉਕਿਆਂ ‘ਚੋਂ ਗੂੰਜੇ ਬੋਲ – “ਰਾਮ”॥

ਅਮ੍ਰਿਤਧਾਰਾ ਵਗੀ, ਅਸੀਂ ਧੋਤੇ ਨਾਂ ਦਾਗ਼ ਕਾਲੇ

ਮੜ ਦਿੱਤੇ ਸੱਚੀ ਧਰਮਸਾਲ।

ਧਰਤੀ ਤੇ ਝੁੱਲਿਆ ਨਾਂ, ਕਦੇ ਵੀ ਹਨ੍ਹੇਰ ਐਡਾ

ਲੰਘ ਗਏ ਸਦੀਆਂ ਦੇ ਜਾਲ॥

ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਵਿੱਚ ਧੋਤੀ, ਧਰਮ ਦੀ ਨੀਂਹ ਉੱਚੀ

ਦੇਹੀ ਪਾਈ ਇਸ ਗੁਰੂ ਪਾਸ।

ਚਾਂਨਣ ਮੁਨਾਰਾ ਕੋਈ, ਅਮ੍ਰਿਤਧਾਰਾ ਕੋਈ

ਧਰਤੀ ਦਾ ਸੂਹਾ ਗੁਣਤਾਸ॥

ਗੁਰੂ ਦਾ ਅਕਾਲ ਰੂਪ, ਦੇਹੀ ‘ਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ

ਦੇਹੀ ਉੁੱਤੇ ਕੀਤਾ ਪਾਪੀ ਵਾਰ।

ਵਾਰ ਤੇ ਐਸਾ ਕੀਤਾ, ਚਾਂਨਣੀ ਦੇ ਖੰਭਾਂ ਉੱਤੇ

ਲਿਆ ਪਾਪੀ ਖੁਦ ਨੂੰ ਹੀ ਮਾਰ॥

ਚਾਂਨਣ ਮੁਨਾਰੇ ਉੱਚੇ, ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਵੱਸੇ

ਬੁੱਝ ਲਉ ਇਹ ਖਾਲਸਾ ਜੀ ਸਾਰ।

ਵੈਰ ਦਾ ਜੁਬਾਬ, ਨਿਰਾ ਵੈਰ ਹੀ ਨਾਂ ਦੇ ਸੱਕੇ

ਜਾਂਣ ਛੇਵੇਂ ਪੀਰ ਦੀ ਨੁਹਾਰ॥

ਰੂਹ ਹਰਿਮੰਦਰ ਉੱਚੀ, ਅਗਨ ਨਾਂ ਜਾਲ ਸਕੇ

ਵਲ਼ ਨਾਂ ਕੋਈ ਸਕਦੀ ਸਰਾਲ਼।

ਧਰਤੀ ਦੇ ਭੈਅ ਵਸ, ਵੰਡੀਆਂ ਨਾਂ ਪਾ ਸਿੱਖਾ

ਉੱਚਾ ਹੋ ਕੇ ਤੱਕ ਉਹ ਜਲਾਲ॥

ਚਾਂਦਨੀ ਦੇ ਚੌਕ ਵਿੱਚ, ਝੱਖੜ ਹਨੇਰ ਝੁੱਲੇ

ਚਾਂਨਣੀ ਦੀ ਘਟਦੀ ਨਾਂ ਲੋਅ।

ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ, ਗੋਦ ਅਨੰਦ ਮਿਲੀ

ਸੁਣ ਖਦਰਾਂਣੇ ਕਨਸੋਅ॥

ਧਰਤੀ ਦੀ ਪੀੜ ਐਨੀਂ, ਕਿੰਝ ਇਹ ਸਹਾਰ ਹੋਵੇ

ਕਾਲ ਵੀ ਇਹ ਜਾਂਣਦਾ ਨਾਂ ਸਾਰ।

ਰਾਂਤਾ ਦੇ ਗਜ਼ਬ ਵਿੱਚ, ਰਾਗ ਪ੍ਰਭਾਤ ਛੋਹੀਂ

ਆਪੇ ਮਾਹੀ ਸੁਣ ਲੈਣੀ ਸਾਰ॥ (09 ਮਈ 2008)

*******************************

“ਕਲਸ਼ ਸੁਨਹਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਦੇ”* (ਭਾਗ-3)

ਹਰਿਮੰਦਰ ਤੇ ਲਿਸ਼ਕਦੀ,

ਰਾਗ ਅਨੰਤ ਦੀ ਲੋਅ।

ਕਲਸ਼ ਸੁਨਹਰੀ ਵੰਡਦੇ,

ਰਸ ਭਿੰਨੜੀ ਖੁਸ਼ਬੋ॥

ਚੜਿਆ ਦੇਸ ਅੰਝਾਂਣ ਨੂੰ,

ਨਵਾਂ ਰਾਜਸੀ ਚਾਅ।

ਟੁੱਟਦੇ ਤੱਕੇ ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ,

ਸੁਪਨੇ ਸਾਹੋ-ਸਾਹ॥

ਧਰਤ ਪੰਜਾਬੇ ਸ਼ੂਕਦੇ,

ਅਣਖ਼ਾਂ ਦੇ ਲੱਖ ਨਾਗ਼।

ਸਹਿਜ ਰੁਹਾਨੀਂ ਬਾਝੜੋਂ,

ਹਾਇ! ਇਕਹਰੇ ਭਾਗ॥

ਅੱਗੇ ਹੋ-ਹੋ ਗੱਜਦੇ,

ਦੇਵਣ ਮੌਤ ਨਾਂ ਰਾਹ।

ਮੌਤ ਨਿਮਾਂਣੀ ਢਹਿ ਪਈ,

ਐਡਾ ਤੱਕ ਜਲਾਅ॥

ਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਫੋਜ ਦੇਸ,

ਨਾਲ ਹਥਿਆਰ ਨਵੀਂਨ।

ਡੋਬ ਨਾਂ ਸੱਕਣਗੇ ਕਦੇ,

ਨਾਹਰਾ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ॥

ਦੂਰੋਂ ਦੇਸ ਕੁਲੱਛਣੇਂ,

ਫੋਜਾਂ ਟੁਰੀਆਂ ਹੋ।

ਪਾਰ ਥਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈ ਰਹੀ,

ਕਰਬਲਾ ਕਨਸੋਅ॥

ਸੁਰਤ ਕੰਬੀ ਧੁਰ ‘ਮੀਰ’ ਦੀ ,

ਦੇਖ ਧਰਤ ਦੇ ਰਾਹ।

ਕੀਕਣ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ,

ਕਿਆਮਤ ਜੇਡ ਤਣਾਂਅ॥

ਯਾਦ ਨਬੀ ‘ਚੋਂ ਲੰਘ ਗਈ,

ਹਸਨ-ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਹੂਕ।

ਤੱਕੇ ਪਾਕਿ ਸਰੋਵਰ ਕੰਢੇ,

ਸੁੱਤੇ ਨੀਂਦਰ ਘੂਕ॥

ਜਿਉ-ਜਿਉ ਫੋਜਾਂ ਵਧਦੀਆਂ,

ਧਰਤ ਦਾ ਕੰਬੇ ਜੇਰਾ।

ਤਖਤ ਅਕਾਲ ਤੇ ਲਾ ਲਿਆ,

ਮੱਲ ਗੁਸਾਂਈ ਦੇ ਡੇਰਾ॥

ਗਜ-ਗਜ ਚੋੜੇ ਸੀਨੜੇ,

ਦਰਿਆਂਵਾਂ ਦਾ ਰੋਹ।

ਤੁਰਦੇ ਅਣਖ਼ੀ ਸ਼ੇਰ ਪੁੱਤ,

ਮੌਤ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੋ॥

ਡਾਢੀ ਚੰਦਰੀ ਫੋਜ ਨੇਂ,

ਘੇਰਾ ਘੱਤ ਲਿਆ ਕੋਲ।

ਨਿਕੜੇ-ਨਿਕੜੇ ਸਹਿਮ ਗਏ,

ਮਾਂ ਦੀ ਨਿੱਘੜੀ ਝੋਲ॥

ਕੱਠੇ ਸਿੰਘ ਜਰਨੈਲ ਦੇ,

ਕਰਨ ਅਰਦਾਸ ਖਲੋ।

ਕਲਸ਼ ਸੁਨਹਰੀ ਵੰਡਦੇ,

ਰਾਗ ਅਨੰਤ ਦੀ ਲੋਅ॥

ਉੱਚੜਾ ਮੱਲ ਦੁਮਾਲੜਾ,

ਜੁੜਿਆ ਵਿੱਚ ਅਰਦਾਸ।

ਟਾਪ ਨੀਲੇ ਦੀ ਸੁਣੀ ਨਾਂ,

ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਅੱਜ ਆਸ॥

ਜੋ ਡਰਿਆ ਕਦੇ ਨਾਂ ਮੌਤ ਤੋਂ,

ਅੱਜ ਵੀ ਖੜਾ ਅਗਾਂਹ।

ਤੱਕਿਆ ਉਸਦੀ ਸੁਰਤ ਨੇਂ,

ਬਿਹਬਲ - ਸਿੰਘ ਮਹਾਂ॥

ਨੈਣੀਂ ਉਸਦੇ ਨੀਰ ਸੀ,

ਮੁੱਖੜਾ ਪਿਆ ਉਦਾਸ।

ਹਿਰਦੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜਗ ਰਹੀ,

ਬਾਜ ਗੁਰੂ ਦੀ ਆਸ॥

ਗੋਲ਼ੀ ਇੱਕ ਕੋਈ ਚੰਦਰੀ,

ਗੂੰਜੀ ਘੋਰ ਪਤਾਲ਼।

ਛੂਹ ਕੇ ਕਲ਼ਸ਼ ਸੁਨਹਿਰੀ ਉੱਚੇ,

ਖੁੱਭ ਗਈ ਤਖ਼ਤ ਅਕਾਲ॥

ਇਕੋ ਪਲ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ ਗਿਆ,

ਰਾਜ਼ ਰੁਹਾਨੀ ਜੋ।

ਹਰਿਮੰਦਰ ਤੇ ਲਿਸ਼ਕਦੀ,

ਰਾਗ ਅਨੰਤ ਦੀ ਲੋ॥

ਕਿੱਥੇ ਅੱਜ ਉਹ ਖੜ ਗਿਆ,

ਲੈ ਜੰਗੀ ਅਸਮਾਨ।

ਪਿੱਛੇ ਉਸਦੇ ਫੋਜ ਹੈ,

ਅੱਗੇ ਨਕਸ਼ ਰੁਹਾਨ॥

ਨਿੱਕੀ ਲੱਗੀ ਮੌਤ ਉਸ,

ਤੁੱਛ ਲੱਗੀ ਜਿੱਤ-ਹਾਰ।

ਤੱਕਿਆ ਬੰਦੇ ਸਿੰਘ ਨੂੰ,

ਸੁਰਤ ਦੇ ਗਹਿਰੇ ਸਾਰ॥

ਹੋਂਠ ਬੰਦੇ ਦੇ ਚੁੱਪ ਸੀ,

ਨੈਣੀ ਨੀਰ ਭਰੇ।

ਖੋਹਲੇ ਉਸਦੇ ਦਰਸ ਨੇ,

ਉੱਚੜੇ ਰਾਜ਼ ਖ਼ਰੇ॥

“ਕੱਲੜੀ ਅਣਖ਼ ਨਾਂ ਚੱਕਦੀ,

ਪੰਥ ਸੁਰਤ ਦਾ ਭਾਰ।

ਬਾਝ ਰੁਹਾਨੀ ਜਲੌ ਦੇ,

ਝੱਲਦੀ ਅੰਤ ਖੁਆਰ॥”

ਹੱਥ ਜੁੜੇ ਸੀ ਮੱਲ ਦੇ,

ਨੈਣੀ ਛਲਕਿਆ ਨੀਰ।

ਜਿਨ-ਜਿਨ ਤੱਕਿਆ ਸੰਤ ਨੂੰ,

ਬੰਧਨ ਕਟੇ ਸਰੀਰ॥

ਬੇਪਰਵਾਹ ਉਹ ਕੂਕਿਆ,

ਬਖਸੇ਼ ਜਾਣ ਗੁਨਾਹ।

ਹਰਿਮੰਦਰ ਦੇ ਜ਼ਖਮ ਨੇਂ,

ਜਿੱਤ ਹਾਰ ਤੋਂ ਗਾਂਹ॥

ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਗੂੰਜ ਰਹੀ,

ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਠਾਂ-ਠਾਂ।

ਦੁਸ਼ਮਣ ਵੀ ਪਰਵਾਨ ਭਇਆ,

ਮਰ ਕੇ ਉੱਚੜੀ ਥਾਂ॥

ਦਾਅ ਤੇ ਲੱਗ ਗਈ ਦੇਸ ਦੀ,

ਫੋਕੀ ਸ਼ੁਹਰਤ ਆਂਣ।

ਅੱਠੇ ਪਹਿਰ ਸੀ ਝੁੱਲ ਰਿਹਾ,

ਮਜੀਠ ਸਿੰਘਾ ਦਾ ਤਾਂਣ॥

ਝੌਕੇਂ ਉੱਚ ਦੁਆਰ ਤੇ,

ਟੈਕ ਦੇ ਗੋਲੇ਼ ਆ।

ਉਹ ਵੀ ਨੀਵਾਂ ਬਹਿ ਗਿਆ,

ਕੋਲ ਸ਼ਹੀਦੀ ਥਾਂ॥

‘ਮੱਲ’ ‘ਬੰਦੇ’ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ,

“ਬੋਲ ਪੁੱਗਣਗੇ ਨਾਂ”?

ਅਥਰੂ ਛਲਕ ਉਹ ਬੋਲਿਆ,

“ਹਉਂ ਖਾਲਸੇ ਦਾ”॥

ਆਸ ਬੱਝੀ ਜਰਨੈਲ ਦੀ,

ਸੁਰਤ ਕੀਤੀ ਪਰਵਾਜ਼।

ਹਾਇ! ਸੁਰਤ ਕੀ ਦੇਖਿਆ,

ਕੀਕਣ ਦੱਸਾਂ ਰਾਜ਼॥

ਤੱਤੀ ਤਵੀ ਤੇ ਸਤਿਗੁਰ ਬੈਠੇ,

ਅੱਗ ਦੇ ਲਪਟ ਬਲੇ਼।

ਨੂਰੋ-ਨੂਰ ਕੋ ਚਰਨ ਗੁਰਾਂ ਦੇ,

ਸੂਹੀ ਰੇਤ ਜਲੇ਼॥

ਹਉਕਾ ਨਿਕਲਿਆ ਮੁੱਖ ਜਰਨੈਲੀਂ,

ਡਿੱਗਿਆ ਚਰਨ ਭੌਂਇ।

ਏਨੀ ਵੱਡੀ ਪੀੜ ਕਾਲ ਦੀ,

ਕੀਕਣ ਝੱਲ ਹੋਇ॥

ਉਮਰਾਂ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਦਾ,

ਅਸਰ ਦਿਖਾਇ ਜੀ।

“ਸਗਲ ਭਵਨ ਕੇ ਨਾਇਕਾ

ਇਕੁ ਛਿਨੁ ਦਰਸੁ ਦਿਖਾਇ ਜੀ”॥

ਚਹੁੰ ਪਾਸੇ ਸੀ ਉਮਲਦੀ,

ਗੋਲਾ਼-ਬਰੂਦ ਪਰਲੌ।

ਕਲਸ਼ ਸੁਨਹਰੀ ਵੰਡ ਰਹੇ,

ਰਸ ਭਿੰਨੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ॥

ਚਹੁੰ ਪਾਸੇ ਹਨ੍ਹੇਰ ਵਿੱਚ,

ਪਏ ਚਮਕਣ ਕਲਸ਼ ਅਕਾਸ਼।

ਟਾਪ ਨੀਲੇ ਦੀ ਗੂੰਜ ਪਈ,

ਉਡ ਬਾਜ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਾਸ॥

ਸਹਿਜ ਮੱਥੇ ਤੇ ਚਮਕਿਆ,

ਪੁੱਗੀ ਆਸ ਅਖੀਰ।

ਫਰਕ ਸੁਰਤ ਦੇ ਮਿਟ ਹੋਏ,

ਦਰਸਨ ਉੱਚ ਦੇ ਪੀਰ॥

ਚੁੱਕ ਕੇ ਵਡ ਸੰਗੀਨ ਨੂੰ,

ਲਏ ਪਿਆਰੇ ਨਾਲ।

ਤਖ਼ਤ ਅਕਾਲ ਤੋਂ ਗਰਜਿਆ,

ਮੱਲ ਗੁਰੂ ਦਾ ਲਾਲ॥

ਤੱਕੀ ਧਰਤ ਨੇਂ ਫੇਰ ਤੋਂ,

ਮੁੱਢ ਕਦੀਮ ਨੁਹਾਰ।

ਸੱਚੜੇ ਕੌਲ਼ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ,

ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦਾ ਯਾਰ॥

ਅੱਡੇ ਰਹਿ ਗਏ ਖੋਫ਼ ਨਾਲ,

ਚੰਦੂਆਂ-ਡੱਲਿਆਂ ਮੂੰਹ।

ਵੇਖ ਕੋ ਲਾੜਾ ਚੱਲਿਆ,

ਮਿਲਣੇਂ ਮਾਹੀ ਨੂੰ॥

ਹਰਿਮੰਦਰ ਦੇ ਦੁਆਰ ਤੇ,

ਲਟ-ਲਟ ਬਲ਼ੀ ਕੋ ਲੋ।

ਕਲਸ਼ ਸੁਨਹਰੀ ਵੰਡ ਰਹੇ,

ਰਸ ਭਿੰਨੜੀ ਖੁਸ਼ਬੋ॥

ਸ਼ਹੀਦ, ਮਾਹੀ ਨੇ਼ ਗੋਦ ਬਿਠਾਇਆ,

ਭਰਵੇਂ ਦਾਹੜੇ ਛਾਂ।

ਨੂਰੋ-ਨੂਰ ਹੋਰ ਇੱਕ ਤੁਪਕਾ,

ਤੱਕਿਆ ਸਿੰਘ ਮਹਾਂ॥

******************************
ਨੋਟ: ਭਾਈ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖਾਲਸਾ

ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ।

ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ (12 ਮਈ 2008)

A Poem by Kawaljit Singh

ਊੜਾ

ਕਰੀਰਾਂ ਤੇ ਪਿੱਪਲ ਬੋਹੜਾਂ ਵਾਲਾ

ਬਾਬੇ ਦਾ ਵਿਹੜਾ

ਖੂਹ ਦੀ ਵਗਦੀ ਖਾਲ਼’ਤੇ

ਮੈ ਨੰਨਾ ਜਿਹਾ ਬਾਲ

ਆਪਣੀ ਫੱਟੀ ਪੋਚਦਾ ਨਿੱਕਾ ਕਿਣਕਾ

ਹੇਠ ਮੇਰੇ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਦਰਿਆ ਵਗਦਾ

ਤੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਹੱਥ ਭਿਉਂ ਭਿਉਂ

ਫੱਟੀ ਤੇ ਫੇਰਦਾ

ਨੰਨ੍ਹੇ ਹਥਾਂ ਵਿੱਚ ਫੜੀ ਸੋਨੇ ਦੀ ਡਲੀ

ਮੇਰੀ ਫੱਟੀ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਦੀ

ਫੱਟੀ ਮੇਰੀ ਸੋਨ ਕਮਲ ਦੀ ਪੱਤੀ

ਬਾਬੇ ਦੇ ਬੋਹੜਾਂ ਦੇ ਟਾਹਣ ਵੇਖ ਵੇਖ

ਹਿੱਕ ਵਿੱਚ ਅੰਬਰਾਂ ਦਾ ਤਾਣ ਭਰਦਾ

ਮੈ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਬਾਲ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਕਰਦਾ

ਆ ਮੇਰੀ ਫੱਟੀ ਸੁਕਾ

ਘੜੀ ਮੁੜੀ ਝੋਲੇ’ਚ ਪਈ ਕਾਨੀਂ

ਕੱਢ ਕੱਢ ਵੇਖਦਾ

ਕਾਨੀਂ ਨਹੀਂ ਬਣੀ

ਇਹ ਧਰਤਿ ਦੀ ਘਾਲ਼ ਥਾਇਂ ਪਈ

ਆਪਣੀ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਲੈ

ਜਾਇ ਬੈਠਾ ਮੈ ਓਸਦੀ ਹਜੂਰੀ’ਚ

ਬੈਠਾ ਜੋ ਮਾਰ ਚੌਂਕੜਾ

ਉਂਚ ਦੁਮਾਲੜੇ ਵਾਲਾ

ਨੂਰ ਦਾ ਪਹਾੜ ਕੋਈ

ਨੈਣਾਂ’ਚੋਂ ਮਿਹਰ ਦੀ ਰਿਸ਼ਮ ਫੁਂਟੀ

ਓਸ ਹੱਥ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ਤੇ ਰੱਖਿਆ

ਬਾਬੇ ਦਾ ਅੱਖਰ ਮੇਰੀ ਫੱਟੀ ਤੇ ਮਘਣ ਲੱਗਾ

ਅੱਖਰ ਨਹੀਂ ਕਰਾਮਾਤ ਇਹ

ਕੁੱਲ ਕਾਇਨਾਤ ਘੁੰਮਦੀ ਦਿਸੇ ਏਸ ਅੱਖਰ’ਚੋਂ

ਫੇਰ ਜਦ ਮੁੜਿਆ ਤਾਂ

ਅੰਬਰ ਨਿੱਕਾ ਨਿੱਕਾ ਲੱਗਿਆ

ਜੀ ਕਰੇ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਹੱਥ’ਚ ਫੜ੍ਹ ਲਵਾਂ

ਬਾਬੇ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ

ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਬਾਲ ਨਿੱਕਾ ਰੱਬ ਹੋ ਗਿਆਂ

ਮੈ ਅੱਜ ਬਾਬੇ ਦਾ ਅੱਖਰ ਪਾਉਣਾ ਸਿੱਖ ਲਿਆ

ਮੈ ਅੱਜ ਊੜਾ ਪਾਉਣਾ ਸਿੱਖ ਲਿਆ

kawaljit singh ( sri amritsar)

"ਕਉਡੀ ਪਾਂਉਂਦੇ ਗੱਭਰੂ ਦੇ ਨਾਂ"

ਮਿੱਟੀ ਝੁਕ ਮੱਥੇ ਤੇ ਲਾਈ
ਲਿਆ ਗੁਰਾਂ ਦਾ ਨਾਂ।
ਕਉਡੀ ਪਾਉਣ ਲਈ ਪੈਰ ਜੋ ਪੁੱਟਿਆ
ਗੂਂਜੀ ਥਾਪ ਫਿਜ਼ਾਂ॥

ਦਗ-ਦਗ ਕਰਦਾ ਮੁੱਖ ਸ਼ੇਰ ਦਾ
ਪੱਬ ਨਾਂ ਲਗਦੇ ਠਾਂਹ।
ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੀਤਾਂ ਪੱਕੀਆਂ
ਸੀਨੇਂ ਜੋ਼ਰ ਝਨਾਂ॥

ਗਾਮੇਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਜ਼ਾਤ ਦਾ ਹਾਣੀਂ
ਪਲਿਆ ਠੰਡੜੀ ਛਾਂ।
ਵੈਰ-ਵਿਰੋਧ ਨਾਂ ਮੂਲੋਂ ਨੇੜੇ
ਕਉਡੀ ਪਾਰ ਦੀ ਥਾਂ॥

ਪਾਰ ਲਕੀਰੋਂ ਫੱਕਰ ਜਾਵੇ
ਹਿਰਦੇ ਰੱਬ ਦਾ ਨਾਂ।
ਪੰਜੇ ਚਿੱਤ ਕੀਤੇ ਉਸ ਖੱਨੇ
ਮੁੜਿਆ ਕੰਢ ਉਤਾਂਹ॥

ਡਾਢਾਂ ਮੱਲ ਗੁਸਾਂਈਏ ਦਾ
ਫਸੇ ਨਾਂ ਜੁ਼ਲਫ਼ ਦੀ ਛਾਂ।
ਕੀਕਂਣ ਜਿਸਮ ਕਮਾਇਆ ਉੱਚਾ
ਪੁੱਛਣ ਯੋਗੀ ਆ॥

ਗੁਰ ਅੰਗਦ ਮੇਰੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਵੱਸੇ
ਉੱਤਰਾਂ ਜਦੋ ਮੈਦਾਂ
ਵਿਰਲਾ ਕੋਈ ਰਾਜ਼ ਇਹ ਜਾਂਣੇ
ਤੋਰਾਂ ਲਟਕੰਦੜੀਆਂ॥



ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ
07 ਮਈ 2008

Preet Man Laagi

pIRq mn lfgI

afAu sKI iml ipRa gux gfvhu

iml bYTo siq-sSgq.

rYx iBSnI ikq bIqhu jfeI

drs nF BeI prmgq]

ipRhu-ipRhu kr jIaVf ivlky

mus-mus nYx ruvSn.

kfieaf BrI vYrfg nfl

gysU pvn AuzSn]

rfh nF jFxf qyry dr df

koiel suxuh pukfr.

Kol ikvfV drsn dyvuh

vrshu ikrpfDfr]

crn DUl nUM msqk lfvf

kvn sU Xqn krf.

pIRq dy rfhIN, inrbl kfieaf

nmno- nmn DrF]

pRIq qyrI dy sfgr zUMGy

lihrF CUhx akfsL.

iewko bUNd hI Jwl nF hoeI

ikaf dyhI dI rfs]

blbIr isSG atvfl

21 apRYl 2008

Bhai Bachitar Singh

BfeI bicwqr isSG

Dfr phfVI, PnIar rfjy

rihx sdf nF suwqy.

mUSh dI Kf vI, ivsL pey GolxN

purI anSd dy AuWqy]

hfr BSgFxI sih nF huMdI

jLhr iekWTf kIqf.

“nksL akfl qy dfgL lgfAuNxf”

GuWt Brm df pIqf]

zfZf lsLkr sLihr anSd vWl

Gwq vhIrF Dfieaf.

lohgV aSdr Kbr jo hoeI

hV cfvF df afieaf]

purI anSd dy, qKLq ruhfnI

nUro-nUr ibrfjy.

iek muskfn lbF qy afeIy

Piqh akfl invfjy]

muwTI Br ku isSG lfzly

jFnx Byq ielfhI

guru bKsL dy pfqr hoeIey

ijwq ikqy nF jfhI]

guru nyN sLfn XuwD nUM bKsIL

Kyzx isSG mjIT.

vyK sPF ivwc BfjV pYNdI

ruldy roVy- rIT]

qygL iswK dI, sLbd jfp* df

Kyzy rxN ivwc dyK.

mOq peI ruldI ipwCy DUVIN

kwcVy mOq dy lyK]

Gyrf PojF lohgV Gwiqaf

hoieaf rsd suafl.

msq hsQ nUM md iplfeI

sLsLqr bSny nfl]

isSG bicWqr awgy viDaf

rKx Drm dI pwq.

nUro-nUr nyN QfpI idwqI

jFxy krm dI gq]

swjy hwQ ivwc PVI nfgxIN

Br arsLF df roh.

Kwby ivwc lLgfm quPfnI

Twly jFx nF jo]

dyK ky zfZf qyj isSG df

DrqI kSbI vo.

sUrj rwQ vI vFgF iKwcIaF

pOxF geIaf Klo]

by-KbrI ivwc JUmy kuScr

bkqr jiVaf loh.

nUro-nUr vI dUro qwkdy

qwkx dyv Klo]

lY ky AuWcf nFm gurF df

KV-ky kSz quPfn.

kuScr aWgy sLyr jo gwijaf

vyKL gurU dI sLfn]

ihrdy gULjy nfm gurU df

bfhIN jor jhfn.

KoBI gj dy msqk ivwc

iqSn hQ nfgxN qFx]

ijn kSz hoey hwQ guru df

ijwq iqnF dy pwly.

swcVy dr ijs bKisLsL kIqI

rihx kdy nF kwly]

*jfp sfihb

blbIr isSG atvfl

15 apRYl 2008

Baba Bulle Shah By: Prof. Jagdish Singh

bfbf buwlHy Èfh

bfbf buwlHy Èfh dIaF msq bFvrIaF lfhOr dy akfÈF ivwc lihr rhIaF sn. rfvI dIaF imwTIaF CwlF df nfd bfbf buwlHy Èfh dy kdmF ivwc DVkdf sI. AuhnF dIaF msq mOlf nËrF Èihr dy Ëwry-Ëwry ƒ nvfË rhIaF sn. awlHf dy ivrd df nUr AuhnF dy rom-rom coN tpk irhf sI aqy Èihr lfhOr dy glIaF bfËfr iewk imTfs nfl Bry pey sn. ijDroN buwlHf lMG jFdf Èihr vfsIaF dIaF nËrF dUr qfeIN Auhdy hvfvF 'c lihrdy kysF ƒ qwkdIaF rihMdIaF. buwlHy ny kdy afp kysF ƒ vfihaf sMvfiraf nhIN sI. AuhdI ieh iËMmyvfrI kudrq ny lY rwKI sI. jlfl nfl Biraf buwlf jdoN Èihr 'c inkldf qF Auhdy kysF ivwc hvfvF pqlIaF pfrdrÈI AuNglF vFg iPrn lwgdIaF. hvfvF 'c GuwlIaF prIaF dy kUly gory hwQ AuhdIaF iltF sMvfrdy qy AuhdIaF bFvrIaF iltF akfÈ dy vrky qy ilKIaF afieqF jfpdIaF. nUrfnI awK, msqfnI qor, dmkdf msqk qy Aupr bAurfnIaF ËulÌF dI isafh rfq rmËF dy kfÌly afpxy mgr lfeI Èihr 'c arÈF dI BfrI brkq leI iPrdy sn. buwlHy Èfh df aMdr bMdgI dy cfnx nfl aYnI qfËgI 'c sI ik Auh bU-awlHf hI bx igaf sI. lfl surÉ ÊulfbF dI vrKf idn rfq Auhdy sIny 'c huMdI rihMdI qy Auhdy ipMzy coN awlHf dI mihk hI AuTx lwg peI sI.

buwlHy df aQfh ielm ipGl ky Auhdy rom rom 'c rc cuwkf sI. ielm dI pwQr vrgI alihdgI akl ƒ qF kmfl bxf skdI hY pr jIvn dy amlI pihlU 'c ieh buwq rUh ƒ KMB nhIN lwgx dyNdy. rUh df pMCI rwb dy dyÈ vwl AuzfrIaF Brnf locdf hY pr ielm dy BfrI pwQr Auhdy KMBF dI qfkq ƒ pihloN hI afpxy Bfr Qwly dwb lYNdy hn. iÌkrF dIaF qMdF qy qMdF cVHdIaF hn. kfl BYa pRIq dy koml ihwisaF 'c bdobdI idKfeI dyNdy hn. aklF nfl mMiËlF hwQ nhIN afAuNdIaF. aklF hAuN dy Gyry sfË rMgIn BtkxF ƒ jnm dyNdIaF hn. sB isafxpF, cqurfeIaF awD ivckfr izwg pYNdIaF hn. mnuwK ikDry vI sÌr nhIN krdf, AuQy df AuQy hI KVf rihMdf hY. akl iÌkrF df Gr hY. rsIlIaF byprvfhIaF qy mfxmwqIaF dIvfnIaF adfvF aklF coN jnm nhIN lYNdIaF. akl Auh mMzl nhIN sfjdI ijQy iensfn jo kry AuhI kmfl hovy. aËfd AuzfrIaF, mfx mwqIaF qorF qy ÈfnF lwdIaF mfsUm adfvF aMdrly nUrI cfnx nfl hI jMmdIaF hn. 

buwlHy df aMdr Auh ivÈflqf smoeI bYTf sI ik aMbrF dI hryk Èfn AuhdI ihwk ƒ rOÈn kr rhI sI. aklF zUMGy arQ lwB skdIaF hn pr Bfr mukq ho sMgIq df DVkdf AuCflf nhIN bx skdIaF. AuWcy arQF qoN sMgIq qy husn dI komlqf hr hflq ivwc vwzy huMdy hn. jIvn afpxI asl Éurfk iehnF qoN hI aÉË krdf hY. arQ, sMgIq  qy husn dy hOly Puwl aihsfs df ipClwg hoxf cfhIdf hY nf ik rihnumf. aklF nfl cl irhf jIvn afpxIaF ÉuÈk pRfpqIaF coN lwK imhnqF, koiÈÈF qy jugqF nfl rsIlI lYa BrpUr iËMdgI pyÈ nhIN kr skdf.

buwlHy Èfh dI sMgIqk qor ivwc hI Ëmfny df ielm jËb ho cuwkf sI. buwlHy Èfh dy msq mOlf aMdfË rUhfnIaq dIaF rmËF ibKyrdy iPr rhy sn. buwlHy ƒ ijhVf vI qwk lYNdf Auhdy ijsm 'c iewk KuÈI dI lihr rumk pYNdI. buwlHy ƒ smJxf nhIN qwkxf hI kfÌI sI.

aklF jIvn dI vMn svMnqf 'c Cupy rUhfnI jlfl ƒ nhIN mfx skdIaF. ieh iËMdgI ƒ asUlF qy sMklpF dI boJl pMz bxf dyNdIaF hn. jIvn dI aMdrlI rvfnI jMg 'c ÈUkdI qlvfr dI ibjleI ilÈk vFg huMdI hY nf ik XK ho cuwkyy iÉaflI sMklpF vFg. buwlHf qF awlHf ƒ Ëfihr bfiqn hr pfsy pihcfx irhf sI. Ëmfny dIaF ÈYaF qy qfl qF afpxy hI aMdfË 'c clxy huMdy hn. pr iensfn ny afpxI aMdrlI AucfeI muqfibk hI jIvn dI pihcfx krnI huMdI hY.

aklF kfl dy BYa 'c cldIaF hn. mOq dy ÈUkdy mfrU hwilaF 'c ielm sfrF nhIN lYNdy. aflm dI bfq pfAuNidaF vI kfl-BYa 'c iGiraf mihsUs kry qF ieh AuhdI afpxI hI hIxI-dÈf huMdI hY. pr buwlHy dI ipafs ny afby-kOsr df Guwt Br msqIaF dy gfVHy nÈy zIk ley sn.

kfl ÌkrF dI cfkrI krdf hY. Ìkr kfl ƒ hws hws kihMdf hn, ”qUM afpxf pUrf Ëor lf ky af, qUM sfzy coN AuhI kuJ lY jf skygf, jo sfzy aMdrly nUr leI Bfr hI hoxf hY. ies nfl sfzy nUrfnI sIny hor cmkxgy qy qyrI sdIvI hfr hI qyry gl pvygI.” ÌkrF dIaF iehnF adfvF df mfiraf kfl ivcfrf hMBly mfrdf afÉr AuhnF dIaF byprvfhIaF df inmfxf syvk bx bihMdf hY. ÌkrF ƒ hr pfsy Auh hI Auh idwsdf hY. ÌkIrF dI pRIq afpxy asl 'coN rwb jgfAuNdI hY. Auh DrqI dy PYlvyN psfr 'c nhIN blik aMdrlI gihrfeI 'coN kuwJ lwB ky jIAuNdy hn. AuhnF dy sihj-aml coN hI Auh ikRÈmy Puwtdy hn ik mnuwKqf df Gr afpy hI roÈn huMdf rihMdf hY.

buwlHy dI ivsmfdI pRIq-iKwc ny Ausƒ sfË dI qfr vFg sur kr idwqf sI. Aus dI iDafn-ieksurqf dy mrkË 'coN ho ky hI hr ÈYa Aus dy mn qy dsqk dyNdI sI. Auh Ëmfny qoN byÉbr KuwlIN awKIN vI mfhI dI sUrq df icrfÊ afpxy nYxF 'c bflI Èihr lfhOr 'c GuMmdf rihMdf sI. qF hI qF Aus dy nYxF 'c eId dy cMn vrgI TMz psrI hoeI sI qy Ëmfnf aYNvy qF nhIN sI (AuhdIaF) Èfh ienfieq dy nvyN Èfigrd dIaF gwlF krdf. kfl-kUl kI huMdy ny nÈeI buwlHy ƒ kI pqf sI?

buwlHf ijhVI glI coN lMGdf aOrqF pwly sFBdIaF bUihaF qoN bfhr af jFdIaF. buwlHf Èihr dy lokF 'c vihm dI ÉUbsUrqI qy afs dI iÈwdq vFg pRvyÈ kr cuwkf sI. Auhƒ qwkxf aOrqF suBfgf smJdIaF. dukfndfr qF Auhdy dyKx ƒ vpfr leI cMgf Ègn mMndy. ijhVy ruwKF hyT Auh bih jFdf AuhnF dy vwD Plx dI afs kIqI jFdI.

buwlHf ijhVI glI 'coN lMG jFdf nMg-DVMg bwicaF df iewk hjUm buwlHf buwlHf bfbf buwlHf krdf Auhdy mgr ho lYNdf. buwlHf kdy iksy df isr plosdf. kdy iksy dI bfl-mfsUmI 'c afpxI ielfhI-mfsUmI Auqfrdf Auizaf hI iPrdf. Auhdy hwQ pYr Auhdy vwsoN bfhr kdy ikDr vwjdy kdy ikDr. iksy ÈYa df AuCflf Auhdy ijsm 'coN AuzU AuzU krdf bfhr ƒ DfAuNdf. Auhdy sIny 'c mGdf jlfl AuhdIaF ijsmfnI adfvF 'c koeI krfrf vyg BrI rwKdf sI. AuhdI ihwk 'c pYNdI pRIq dI kFg dy AuCfly hI AuhdI qor bdldy rihMdy. Auhdy kdmF 'c AuhdI ihwk ivcfly pYNdy nfc dI lYa Auqr jFdI qy AuhdI qor qoN Ëfihr sI ik Auh iekwlf nhIN qur irhf. ksUr df abduwlf pihlF buwlHf bixaf iPr bU-awlf qy iPr lfhOr dIaF glIaF 'c hvfvF dy buwlHy vFg Auzdf iPrn vflf buwlHf.

rfqF ƒ kwcy GrF dy afilaF 'c dIvy jg pYNdy. hvfvF ivwc TMzIaF rumkF lihr AuTdIaF. asmfnF df cMn axigxq qfiraF ivckfr bYT DrqI qy afpxI cfnxI dy duwD-icwty qIr mfr ipafr Bfldy nYxF ƒ imwTy swdy idMdf. buwlHy dy sIny ivwc aijhf dIvf bl irhf sI ijs dI loa iblkul vwK sI.

buwlHf rfqF ƒ Èihr qoN bfhr rfvI kMZy clf jFdf qy pfxIaF 'qy pYNdI cfnxI nfl gwlF krdf rihMdf. cMn dIaF TMzIaF gorIaF irÈmF afpxIaF pqlIaF-pqlIaF AuNglF nfl rfvI dy pfxIaF nfl hlkI hlkI CyV-CfV krdIaF. rfvI dIaF sMgF Auhƒ duhrf kr kr suwtdIaF qy inwkI-inwkI irvI Auhdy pfxIaF qy pYx lwgdI. rfvI dy msq hulfiraF coN sMgIq dI ÊYbI QrQrfht AuWT PYlx lgdI qy lMm - slMmI pqlI rfvI afpxI kUlI ryÈmI cfl nfl qurI jFdI. buwlHf cfnxIaF dy hVH 'c nhfAuNdf rfvI dI qor 'coN Auhdy kUly pwbF dy nfd ƒ sux msq ho AuTdf. gfVHy hnyiraF qy buMblF ƒ cMn roÈnIaF zolH-zolH nrm cfnxIaF nfl Br idMdf. hry iknfiraF 'c iGrI rfvI buwlHy aMdrly vyg nfl afpxf gIq joV lYNdI qy iPr sfrI rfq AuhnF dI afpxI huMdI.

qVksfr dUr phfVF dI guwT 'coN lfl sUhf sUrj afpxI sunihrI muwK afx pRgt krdf qy qfËf iKVHI sroN dy PuwlF qy peI qRyl ivwc AuhdIaF ikrnF ajb jlO df AuCflf AuCfl idMdIaF. rMgF df JUMmr sroN dy KyqF 'c pYx lwgdf. sroN dy PuwlF qy iewk nUr df Gyrf Gwiqaf jFdf. sUrj dI roÈnI 'c nhfAuNdy srkMzy dy buMblF qy cVH pMKI JUty lYx lwgdy. AuhnF dIaF pINGF dy ryÈmI isry hvf ivwc mdmsq adfvF kr JUMmx lgdy. rfvI dy ÈbË kMiZaF 'qy pMKIaF dIaF qIaF lwg jFdIaF. AuhnF dIaF inwkIaF-inwkIaF afvfËF df imwTf Èor akfÈ ƒ Br dyNdf. buwlHy aMdr vI sUrjF dy sUrj ny aijhy AujfilaF dIaF lptF bfl rwKIaF sn. rfvI dy pfxIaF dI qor hovy qy kMiZaF 'qy vgdIaF aMimRq vyly dIaF rumkdIaF hvfvF hox qy rwbI jlflF Biraf buwlHf hovy qy aMbrF df sfrf cfnx ijs Drq 'qy zuwlH irhf hovy. aijhI QF jg 'c hor ikQy nsIb hoxI. pMjfb ƒ rwb dIaF rwKF. Aus imhrF dy sfeIN ny pMjfb ƒ ipafr idwqf qy rUh df rwj idwqf.

buwlHy aMdrly sfry jhfn qRylF Doqy gulfbF vFg qro-qfËf sn. rfvI idaF TMizaF iknfiraF koloN buwlHy dI qfËgI sih nf huMdI. rfvI dy pfxI afpxy sfgr ƒ imlx leI ÉuÈI 'c gIq gfAuNdy qy buwlHy aMdr afpxy pRIqm dy myl df sfgr AuCfly mfrdf.

ksUr df ÈYÉ abduwlf jdoN ielm dy ÉËfinaF qoN Qwk Èfh anfieq arfeIN kol lfhOr phuMicaf qF Auh ielm df JMibaf ipaf sI. pr Auhny ielm dI sfrI bulMdI qy inwkI qoN inkI adf Ìqh kr leI sI. hux Auhdy aMdr rUh dI qVp aYnI Ëflm qy qIKx sI ik Ausdy aMdrly sfry sÌr jfg iewk nukqy qy af KVy sn. buwlHf iewk bol nfl hI sB svfl puwC skdf sI qy iewk bol nfl hI afpxIaF sB ipafsF buJf skdf sI. jdoN sXwdF df abduwlF Èfh anfieq sfhmxy afieaf qF Auh gMiZaF dI pnIrI lf rhy sn. buwlHy ny sfeIN jI dy ksUr ivKy mukIm rihx smyN qoN hI AuhnF bfbq bhuq kuwJ sux rwiKaf sI pr sfdgI dy ieh nËfry AuhdI soc qoN bfhry sn. Auh ies nËfry qoN vI bhuqf icr nuqÌ-aMdoË nf ho sikaf ikAuNik AuhdI suriq dy sfry asmfnF 'qy iewkoN qlb df Ëorfvr pMKI PVPVf irhf sI. buwlHy ny ielmF dI aQfh bulMdI dy bfvjUd Èfh anfieq ƒ inpt inafxy bflF hfr hI puwiCaf,”sfeIN jI, asF qF rwb ƒ pfAuxf.” Èfh anfieq ny Xkdm buwlHy vwl iqrCI ingfh suwtI Aus ikrqI Èfh anfieq dI awK dI ilÈk plt murÈd Èfh anfieq dI imhr bx geI. Auhny bolF dI svwCqf ipwCy KVHI ÈÉÈIaq dI aMdrlI avsQf pl Br 'c qol leI. suihrd qy murÈd imlfp dI sulwKxI GVI jFcidaF buwlHy dI aQfh mfsUmI dy kIly Èfh anfieq aMdr iewk AuCflf ipaf qF Auh bysfKqf AuWcI boilaf,”Eey buwilHaf ! rwb df kI pfAuxf eyDroN puwtxf qy eyDr lfAuxf.” buwlHy dI suriq dy swBy asmfn svfl kridaF hI swKxy qy suMÖy ho gey sn. pr sfeIN dy bolF dIaF gUMjF Auhdy sgl psfrF 'c PYl geIaF. buwlHy ny ieh lÌË qF ijs iÈdq nfl suxy suxy Ausny iehnF dy pYdf hox dy QF dy sMgIqmeI qfl, inwky ijhy vkiÌaF dIaF cuwp zUMGfxF qy jo cfho jdoN cfho rUhfnI ByqF ƒ AuWQy hI pRgt krdIaF kOqkI ÈfnF dy suafd vI cwKy. buwly aMdr sfh lYx jogI ivwQ vI iehnF bolF ny nf CwzI. Auhdy sfh vI iehnF bolF dy gIq nfl cwlxy ÈurU ho gey. ielm dIaF KuÈkIaF 'co inkly buwlHy ny iewk pMgqI df sB qoN pihlf gIq gfieaf. Èfh anfieq ny afpxy bfg dI bulbul dI cuMj iehnF bolF dy son-sunihrI vrk lf lf ky jVI. buwlHf sfeIN dI iewko rmË nfl ivMinHaf igaf. iehnF bolF dIaF gUMjF ny Auhdy ielm dy kotF dIaF AuWcIaF kMDF Zfh ZyrI kr idwqIaF qy AuhdI inmfxI ijMd ƒ AuQoN kwZ kwKF dI kuwlI 'c ilaf bhfieaf ijwQy murÈd Èfh anfieq dI sUrq df crfÊ bl irhf sI.

Èfh anfieq dy imwtI nfl Bry hwQ afpxI ikrq ivwc inrMqr cl rhy sn qy buwlHy ƒ lwgf pMjfb ikrqI drvyÈF df dyÈ hY jF drvyÈ-ikrqIaF df mulk hY. iewQy ielfhI nUr aQfh sfdgI 'c Zl jIvn df iewk kudrqI ihwsf hI bx cuwkf hY. ikrqoN swKxy igafn-iDafn qy bfrIkIaF Auh jIvn kxI nhIN dy skdIaF jo buwlHy ƒ iehnF bolF ny dy idwqI sI. bfhrI smyN ivwc qF pl vI nhIN sI bIiqaf pr aihsfs dy aMdrUnI vyg ny lwKF ngrIaF abfd kr leIaF sn. ies iewk pl ivwc hI Ausny iehnF bolF ƒ asmfnI isqfiraF ijMnI anykqf ivwc gfieaf. pr Aus dI hr lYa sfeIN AucfrI lYa qoN vwK nhIN sI. sfeIN dI sUrq AuhdIaF awKIaF 'coN ipafr df blvfn vyg buwlHy ƒ afpxy ivwc zboeI jf irhf sI qy buwlHy ƒ iknfry lwgx dI AumId vwDdI jf rhI sI. Auh do surÉ pwqIaF kI ihwlIaF ik buwlHy dy ËmIn asmfn ihwl gey. Éfh-mÉfh asmfnIN cVHy ilÈkdy iÉafl buVHk DUVF 'c af gey qy imwtI dIaF BfrIaF qYhF Qwly dwby nÊIny vMn vMn dI afb 'c zlHkx lwg pey. gwl kI swXdF df buwlHf arfeIN Èfh anfieq ipwCy mr muwikaf.

buwlHy ƒ sihjy hI ieh smJ pY jfxI sI ik jo kMm ielmF dy dÌqrF dy dÌqr nhIN kr skdy Auh iewk qwkxI qy iewko iÌkry nfl ikvyN ho jFdy hn. pr buwlHy kol ieho ijhIaF smJF leI ivhl hI ikwQy sI. Auhƒ qF Èfh anfieq bfJoN kuwJ idKxf hI nhIN sI. akl ijhVIaF QfvF ƒ axgOilaF kr qur jFdI hY qy zUMGy ByqF ƒ lwBx leI ijhVy rMg AuWcy mMndI hY ipafr AuhnF ƒ qwj axgOlIaF QfvF coN hI sB kuwJ pRfpq kr lYNdf hY. buwlHy ny Èfh anfieq dy ichry dy ismrn ivwc hI aMdrlI AucfeI ƒ hfisl kr ilaf sI. Èfh anfieq dIaF adfvF dy rFgly pMKIaF dIaF zfrF Auhdy sMÖy asmfnF ƒ rOxk bÉÈ rhIaF sn. Ëuhd iebfdqF qF AuhI rihMdIaF hn pr iksy nUrI muwKVy dI DUh iehnF dy koml jlflI sIny ivwc Auqfr msqIaF dy hVH vgf idMdI hY. buwlHy ƒ lwgf ik Èfh anfieq hurIN icwty moqIaF ƒ hry DfigaF 'c pro bIj rhy hox qF jo ÌkrF dI qsbIh leI lfl sUhy dfxy `kwTy kIqy jfx. pnIrI dy icwty moqIaF ƒ qwk buwlHy ny soicaf ik aMdroN duwD icwty sIny hI lfl suhfgF dy rMgF 'c qbdIl hoxgy jF DrqI dI Cuh 'c pl ky hI iehnF pivwqr mxikaF ƒ vsl dI lflI cVHygI.

buwlHf kdy jfmf msijd dIaF lfl pwQr dIaF pOVIaF qy lMmf ipaf AuWcy mInfr dyKdf rihMdf. kdy ÈfhI bfgF dy ÌuafiraF df sMgIq mfxdf. pr Auhdf bhuq jIa rfvI dy iknfiraF qy lwgdf. jy AuhdI bycYnI iksy sbwb vwD jFdI qF Auh afpxy murÈd dI cOKt qy bih roNdf-roNdf sO jFdf. Auhdy supinaF ivwc nUrI KMBF vfly ÌirÈqy afx Auqrdy qy AuhnF dy KMBF dI imwTI ÈUkr rwbI-sMgIq vFg Auhdy rom-rom ivwc Auqr jFdI. buwlHf qro-qfËf AuWT bihMdf qy Auh asmfnF vwl nËr mfr afKdf ieh sfrf kuwJ pihlF qF ieMJ nhIN sI.

jdoN mwJIaF dy CyVU rfvI dy JwlF 'c afpxy vwg lY qurdy qF buwlHf vI mgry qur pYNdf. mwJIaF df isr suwt crnf, pfxIaF 'c nhfAuxf qy msqIaF 'c byqhfÈf nwsxf sB rwbI snyhy vFg lwgdf. pÈU mfsUmI hmyÈF iensfnI idl ƒ iKwc pfAuNdI rhI hY. pYgMbrF df vwgF qy iewjVF ƒ cfrnf Auhnf dI mfsUmI aqy isrjxfqmkqf dy lwCx hn. pÈU dI mfsUmI ijsm dIaF loVF dI sfdgI 'coN jfg rUhfnIaq ƒ nmUdfr krdI hY qy iensfn dI mn dI Btkx 'coN kIqI ijsm dI afphudrI vrqoN ƒ muV sfdgI vwl ilafAux leI pRyrdI hY. sUÌI pÈU dI ies rUhfnI sfdgI ƒ afpxy ijsm 'qy godVI pf ky hMZfAuNdf hY. sMgIqk-DUh pfAuNdy pMjfb dy husnF dy kfÌly jdoN rUhfnI sÌr vwl qurngy mwJIaF dy vwgF ƒ AuhnF 'coN mnÌI krnf nfmumikn hY. mfhI dI vMÖlI dI swd sux pMjfb dIaF ÌkIr rUhF pfxI Gfh Cwz byqhfÈf afpxy pRIqm vwl dOV-dOV AuTdIaF rhIaF hn.

pflIaF dy rMg-brMgy cIry qy drÉqF dy JuMzF QilE AuTdIaF AuhnF dIaF rsIlIaF hykF qy ikqy dUroN afAuNdI vMÖlI dI Dun sB kuJ alokfr jfpdf. buwlHf niÈaF 'c gVUMd rfvI dy hry-hry Gfh 'qy lytxIaF lYNdf rihMdf. ivsmfdI lihiraF ny Auhdy srIr rUpI iknfiraF ƒ afpxy pfxIaF nfl cknfcUr kr Cwizaf sI.

sMDUrI Bfh mfrdf sUrj jdoN pwCoN dy bnyiraF qy TozI Dr bYTdf qF srkMizaF dy buMbl ÌkIr dy sIny vFg cmk AuWTdy. rfvI dy pfxI nUrF dy vihxF ivckfr vgdy jfpdy. nHfqIaF mhIaF dy vwg ipMzF ƒ prqdy qF AuhnF dIaF nfËF lwdIaF qorF 'coN iewk nÈf Jr-Jr pihaF 'qy ivCdf jFdf. buwlHy dy mn ivwc iËMdgI dI crFd 'coN rwj eysy cfa nfl Gr prqx dI qFG mcldI. hOlI Aumr dy CftvyN muMzy AunHF dIaF ipwTF qy bih GrF ƒ prqdy. Dur aMdr qfeIN rwjy zMgrF ƒ qwk BuwKF lih jFdIaF. sUrj dIaF lytvIaF ikrnF pihaF qy izwgdIaF mhIaF ajb cfa nfl qurdIaF qy rfhF 'c AuWTdIaF DUVF dy ikxky son-DUV vFg jfpdy. ipwTF qy bYTy muMzy rwbI hulfiraF df rs mfxdy gfAuNdy prqdy. AuhnF dI byprvfhI dI Èfn bfdÈfhIaF ƒ mfq pfAuNdI lwgdI. rwbI ikqfb rUpI Drq 'qy ilKy iehnF isafh awKrF 'coN sMgIq dy duwD icwty diraf pMjfbIaF ƒ pfldy.

rfqF ƒ dIivaF dI loey gIqF dI Cihbr 'c juVy iqRMÖxF dI suh vI buwlHy ƒ huMdI. pMjfbx kuVI dy gly 'coN inkly vIxk sur buwlHy ƒ afpxy ivCVy sfeIN dI Xfd idvfAuNdy. kuVIaF dI afpxy mfhI dI cfhq qwk buwlHf afpxy Zolx mfhI ƒ hor AuWcI kUkdf. crKy dI GUkr, kwcy dlfnF 'c dIivaF dI loey juVy husn dI pRIq-pRIq hoey nYx qy isafh rfqF dy cmkdy isqfry buwlHy ƒ ncfeI iPrdy. kuVIaF afpxy ivafh leI dfj iqafr krn leI sfrI-sfrI rfq kwqdIaF qy buwlf afpxy rFgly crKy qy cMn dIaF irÈmF ijwzIaF qMdF kwqdf.

KUhF dIaF sMGxIaF DkylF dy AUdy PuwlF dI CFvyN qRImqF dIaF rOxkF KUh ƒ Bry myly ijMnf jobn cVHf idMdIaF. pfxI BrIaF itMzF df pltxf qy pfVCy 'c DfrF bx Aulrxf ieMÖ jfpdy ijvyN gunfhgfrF 'qy imhrF dy buwk Aulr pey hox. koeI ÈOkInx gfDI 'qy jf bihMdI qy iewk do gyVy GuMm qfVI mfr hwsdI CxkdI afpxIaF hfxnF ivwc jf rldI. kwcy-kwcy rMgF dy BoCxF hyT husnF df mjITI rMg bl AuWTdf qy KUh df aflf duaflf bihÈqI prIaF df dys jfpdf. dUr afVF ivwc pfxI nwcdf hI jFdf. pMjfb dI Drq ƒ isMÖx df cfa AuhdI ihwk 'coN AuCl-AuCl ajIb sMgIq pYdf krdf. buwlHf iehnF nËfiraF ƒ mfxdf pfxIaF dI qor nfl juV jFdf. Auhdy afpxy gIqF dy nIr vI pMjfb ƒ isMÖ rhy sn. iehnF pfxIaF ny socF dIaF AujfVF ƒ hirafvlF nfl Biraf qy cfvF ƒ suhfgF dIaF lflIaF cfVHIaF. KUh ajb srOdI avfjF nfl Cxk AuWTdf qy pMjfb dy hrt 'coN vI qUM qUM dIaF avfËF afAuNdIaF.

icwty nroey vihVky Cuhly kdmIN hlF iKwcdy qy mfJy dI sÉq imwtI dI ihwk 'coN KuÈbUaF AuWz-AuWz aMbrF ƒ cVHdIaF. ailÌ vFgUM iswDy isafV kwZdy hflI koeI gIq alfp dyNdy. vihVky cfeIN-cfeIN kdm puwtdy ieMÖ qurdy ijvyN AuhnF dy KMB inkl afey hox. AuhnF dy duwD icwty ipMzy kdy rUM dy gohiVaF vFg lgdy qy kdy asmfnF 'c AuWzdy icwty bwdl jfpdy. kxkF dIaF qUMeIaF jF afpxy kUly isry AuBfrdIaF qy qRylF dy iewko vfr jMm pey asMKF kqry DrqI qy moqIaF dI Cihbr lf idMdy. dUr pUrb dy asmfnF 'c mGdf sUrj jdoN rMgF BrI cMgyr Aulwd dyNdf qF ieh inwky kwqry Auhdf aks afpxy 'c Auqfr lYNdy. akfÈI sUrj AuhnF dy ipafry muwK qwk afpxIaF lMmIaF ikrnF hwQ snyhy Byjdf qy asMKF kqry cup-cpIqy afpxy arÈI pRIqm dI god ivwc jf smfAuNdy. ieh anoKy hI pMCI hn jo AuWzx lwigaf tihxI vI ihlx nhIN sn idMdy. ÌkIrF dy sIinaF 'c vI arÈI mflk df ichrf qRylF vFg hI smfieaf huMdf hY qy afpxI srIrk hsqI ƒ ibnHF iksy ihljul dy kudrq hwQ sONp dyNdy hn. ijnHF sIinaF 'c mfhI sUrq hovy AuQy ijsm ƒ Cwzxf bykYd hoxf hY. iehƒ imhr vFg svIkfiraf jFdf hY.

lfhOr dy afly-duafly ipMzF dIaF svyrF mn ƒ moh lYx vflIaF huMdIaF. hvfvF dI mwTI mwTI qor, pMKIaF df cihkxf, mDfxI dI Dm - Dm qy joqrf lfAuNdy bldF dIaF twlIaF dIaF avfËF buwlHy ƒ ajb sMgIq nfl Br rhIaF sn. ieh aMimRqmeI svyrF rUhfnI qfsIr vflIaF sn. Boly qy nyk lokF dy idlF vrgIaF svyrF sn. swc hY kudrq vI idl dI qfËgI ijMnI qfËgI idMdI hY.

pMjfbI sUÌIaF dI ieh krfmfq bhuq vwzI hY ik AuhnF ny afpxy rUhfnI anuBv ƒ pMjfb dI kudrq ivwc jIvMq kr idKfieaf. mfrUQlF 'coN Aupjy ieslfm ƒ hry kcUr pMjfb dy dirafvF nfl iek-imk krnf qy Ausƒ DrqI dI bygfngI qoN mukq krnf muajËf hI sI. kurfn pfk qy mhuMmd sfihb dI nUrI hsqI ƒ pMjfbI cyqnf 'c hlUl krnf qy pMjfbI cyqnf qy sfmUhk mn ƒ kurfn pfk nfl iekimk kr AuhnF sB dUrIaF mys idwqIaF hn. buwlHy Èfh iewQoN dIaF rsmF, pMCI,drÉq, ikwqy qy lok-jIvn 'coN hI niÈaF dy Guwt Brdf hY. buwlHy dI awK jo vI idRÈ dyKdI Auhdf aks iswDf Auhdy aMdr qxy rUhfnI jlO 'qy pYNdf. buwlHy df srIr kyvl sfDn mfqr sI qy srIr dI pqlI qih qoN awgy nUrfnI jlvy hI KOl rhy sn. koeI mfnsk Jukfa qy bOiDk ivcfrF dy qfxy-bfxy nhI sn. ÌkIrF dy mn nhIN huMdy. jIvn inrbfh leI hI kuwJ bicaf huMdf hY. pr AusdI jVH bfhrI sMsfrk amlF 'coN Kurfk nhIN iKwcdI. Auh bs icMnH mfqr hI huMdf hY. buwlHf qF bws nÈeI hflq ivwc hI rihMdf qy srUrF lwdy mqvfry nYx sB pfsy rwbI husn hI dyKdy. pMjfb dIaF inrml svyrF ivwc Auh qfËgI qy rOxk sI ik ieh buwlHy ƒ pfl rhIaF sn. bMdgI qy DrqI df aijhf irÈqf hY ik ieh iewk dUjy qoN tuwt iËMdf nhIN rih skdIaF. bMdgI DrqI qoN tuwt mfnsk kmËorI 'coN AupjI AuprpRikRqk ÈkqIaF dI lflsf 'c pldI Kyz rih jFdI hY qy DrqI bMdgI qoN tuwt kfl dI jkV 'c PsI pfÈivkqf bx jFdI hY. pMjfb dIaF svyrF kol Auh ÉËfny sn ik iehnF ivwc Boly pMjfbIaF aMdrlI pfk muhwbq DVkdI sI. ieh ÌkIrF ƒ pflx vflIaF svyrF dy Guwt zIkdf buwlHf pMjfb dy aMbrF Qwly DVkdf eyQoN dI kudrq nfl iewkimk ho cuwkf sI.

murÈd dIaF imlxIaF Auhƒ AuWcy qoN AuWcy ÈrUrF 'c leI jFdIaF sn. murÈd dI hfËrI 'c Auhdf afpxy afp ƒ sFBxf aOKf ho jFdf. Auh hr sfh murÈd ipafry dI Xfd nfl DVkdf sI. qy DrqI dy kx-kx 'coN Auhƒ Èfh anfieq dI knsoa afAuNdI sI. qy Auh murÈd dy bolF 'coN rwbI dIdfr leI mfrg qlfÈ krnf locdf sI pr Èfh anfieq dI hfËrI 'c Auhƒ koeI cuMbkI Gyrf vl lYNdf. qy Auh sfeIN dI sUrq, AuhdI avfË dIaF mDur qrMgF qy adfvF df kIilaf jFdf. AuhdI ihwk 'c lwKF jvfrBfty AuWTdy qy BfrIaF CwlF ijsm 'coN bfhr AuWT asmfnF ƒ CuMhxf cfhuMdIaF. iehnF sMgIqk, mDur qy qUÌfnI AuCfilaF sfhvyN ijsm sfÌ rukfvt lwgdf. buwlHy ƒ Èfh anfieq df boilaf kuwJ vI Xfd nf rihMdf. bs Auhdf jIa krdf ik ieh mubfrk muwKVy 'coN iesy qrF nUr dI bfirÈ huMdI rhy qy Auhdf aMdr iehnF roÈnIaF 'c nhf afpxy igafn dI kflK DoNdf rhy. murÈd igafn nhIN idMdf Auh qF ielm dI mYl lfhuMdf hY. buwlHf jdoN murÈd ƒ iml ky afAuNdf qF Auhdf sInf sgl bRihmMz qoN ivÈfl ho jFdf. dUr dumylF qfeIN AuhdI nËr PYl jFdI qy DrqI dI hr ÈYa AuhdI ihwk 'coN AuTdy joÈ nfl srÈfr ho jFdI. drÉqF 'coN kuwJ hor hI iKwcF Auhƒ pYNdIaF. Auhdy aMdrly AuCfly bysfÉqf AUhdy sIny 'coN AuTdy qy Auh bfhvF KlIaF kr kUkF mfrdf. iewk awQrf Ëor Auhdy ijsm 'c Br jFdf qy Auhdy kdmF dI lYa qUÌfnI vyg Dfrn kr jFdI. jdoN Auhdf joÈ iksy sMjm 'c afAuNdf qF Auhƒ murÈd dy Aucfry ivrly ivrly lÌË Xfd afAuNdy qy Auh AulJ jFdf. Auhƒ iehnF lÌËF df koeI Byq pqf nf lwgdf. ikAuNik iensfn jo suxdf hY Auh vI afpxy aMdr dI smrQf muqfbk hI huMdf hY. lÌËF dy iswDry arQ kI dwsx ik bolx vflI QF qy AuhnF ipwCy aidRÈt mMzl kI hn. iensfn df bolxf, sunxf, socxf sB Aus dI aMdrUnI smrQf anusfr hI hY. murÈd dI ielfhI ËInq vflI AucfeI qoN boly lÌË buwlHy dI avsQf 'c af afpxy aMdrly pfsrF dI bulMdI vfly hI hn ieh kOx dwsy? AuhdI hfËrI ivwc qF buwlHy ƒ ieh svfl nf sqfAuNdy ikAuNik AudoN buwlHy ƒ Aus rOxkF vfly nUrI muKVy dIaF DUhF hI zfZIaF pYNdIaF. Èfh anfieq dy gory muKVy 'qy rwbI lflIaF ieMÖ ClkdIaF ijvyN cfnxIaF ivwc mwGdy kysU dIaF lptF Guwl geIaF hox. buwlHf Ëor lf lf cyqy krdf ik Èfh anfieq hurF kI kI ikhf. Auh lÌËF dIaF qMdF joVdf Èihr 'c GuMmdf rihMdf. qObf[[[[[[[[[[[[[Èukr[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[prhyËgfrI[[[[[[[[[[[[[[[[[[[ivrd, iqafg[[[[[[[[[[[[[[[qkxf. jdoN buwlHf ksUr ivwc ielm dy GyiraF 'c iPrdf sI qF Audo Auhƒ iehnF hI lÌËF dy ikMny ikMny arQ Purdy qy vwzy vwzy gRMQF dy hvfilaF dIaF kqfrF hI lg jFdIaF. pr hux Aus df aMdr arQF qy hvfilaF dIaF mFgvIaF XfdF qoN pfr sI qy hr ÈYa Ausdy afpxy inwjI sfjy bRihmMz dI komlqf dy iknfiraF nfl tkrfAuNdI. arQF dy inscq afkfr Kur ky inrfkfr dI anykqf ivwc PYl husIn aspÈtqf ivwc jf smfAuNdy. ieh qIKxqf aYnI ibjleI gqI vflI sI ik inwky inwky ÌrkF dy asMKF Byq Auhdy aMdr hVH vFg vg qurdy. buwlHf arQF dy ies vhfa 'c kdy ruVH jFdf, kdy iknfry 'qy KVH iehnF vihxF ƒ qwkdf rihMdf qy kdy hÌVf-dÌVI 'c hwQ pYr mfrdf iehnF pMKIaF mgr dOiVaf iPrdf. AuhdI soc dy sfry asmfn acncyq afeIaF zfrF nfl Br jFdy. buwlHy ƒ kuqb ÉfinaF qy aflmF dI aMdrUnI hflq pqJVF JMby ruwKF dy pIly pqrF dy inrijMd ZyrF vFg idwsdI. ijwQy lÌËF dy arQ siQr hoey pey hn. koeI ijAuNdI jfgdI hrkq AuhnF ƒ aidRÈt mMzlF 'c Èhfnf vfr nhIN GuMmfAuNdI. ijMnf icr iensfnI ilafkq idwsdy qoN axidwsdy sMsfrF ƒ gfh iewk nvF nkor idwsdf bRihmMz nhIN sfjdI, ijhVf pihly sfdf idwsdy jgq dI prdfpoÈI 'c hI vwsdf hY, Enf icr afpxy kmfl 'qy nhIN phuMcdI. buwlHy ƒ aidRÈt dIaF Ëorfvr iKwcF qF pY rhIaF sn pr ajy Auhƒ afÉrI inrmlqf nsIb nhIN sI hoeI. Auh socF 'c zuwibaf ipaf sI afÉr ienHF ivwcoN iks ƒ apxfey, jF iehnF lÌËF 'c ikhVI sFJ pYdf kry ijs nfl aMdr dy sfry vl inkl jfx qy Auh afpxy mfhI dI sUrq df dIdfr kr sky.

smJF qF Auhƒ sfrIaF sn pr Auh smJF eyQy kfrgr nhIN sn. ipafr dI qihËIb hor iksm dIaF jƒnI dIvfnIaF isafxpF dI mMg krdI hY ijhVIaF bÉiÈÈF nfl hI nsIb huMdIaF hn. buwlHf aijhy svflF nfl Biraf sDfrn ikrqI lokF 'c quiraf iPrdf. Auhdf aMdr DrqI dI hr ÈYa ƒ afpxI qlfÈ 'qy kyidRq kr irhf sI. Auh kdy julfihaF, qrKfxF qy luhfrF kol jf bYTf rihMdf. Auhƒ ies gwl df aihsfs sI ik prf jgq dI rUhfnI AuzfrI dy ijAuNdy jfgdy rwjvyN ieÈfry sDfrn lokF 'c hI huMdy hn. aflmF, hfkmF qy hor duinafvI AucfeI 'c jIx vfly lok afpxIaF TfTF dy bfvjUd rUh dy rMg ƒ pflx jog hkIkqF qoN swKxy huMdy hn. iewk idn buwlHf GuMmdf GuMmdf iewk qrKfx lfgy bYT igaf. Auhdy aMdr iehnF iÉaflF dIaF lihrF cl rhIaF sn ik qObf, prhyËgfrI, qkxf, Èukr, ivrd ivwcoN ikhdI cot nfl aMdr iswDf ho mfhI vwl qurdf hY. AuNJ Auhƒ ieh Byq vI pqf sI ik bol qy abol qF mnuwKI BfvF nfl klol kr Auhƒ eys hflq 'c lY afAuNdy hn ik iensfnI suriq Aus nUr 'c lIn ho jfvy. lÌËF duafly aihsfs dy nUrI puMj juVy huMdy hn qy ieh cfnx dIaF lptF sUKmqf 'coN afey mn ƒ afpxy 'c guMm kr lYNdIaF hn. qrKfx afpxy kMm 'c msq sI. buwlHf lfgy KVI tfhlI dy muwZ lwg afpy 'c guMm bYTf sI. AuDroN iewk mfeI qkly df vl kZfAux qrKfx kol afeI. qrKfx ny hwQlf kMm Cwz qkly ƒ PV AuhdI iewk nok ƒ Qwly peI lwkV nfl lf idwqf. aqy dUjy isry ƒ rqf ku awK 'qy Ëor pf dUjy dI syD 'c kr AuNgl dI iewk cot ivMgy ihwsy 'qy mfrI. iPr qkly ƒ GuMmf iewk hor cot mfrI qy ieMÖ pMj swq AuWgl dIaF swtf lf qrKfx ny mfeI ƒ qklf PVf ikhf, ”lY mfeI hux vl ho igaf.” buwlHy ny afpxI aMdrlI hflq Jwt qkly nfl joV leI sI qy qrKfx dI hr swt nfl Auhdf aMdr kihMdf qObf [[[[[[[[ivrd, [[[[[[[ pRhyËgfrI [[[[[[[[[. buwlHf socIN ipaf sI ik iehnF ivwcoN ikhVy aihsfs nfl Auh pfr hoovygf qy qrKfx ƒ dyK Auhdy aMdrly svfl ny AuhI hflq bfhr vfprdI dyK leI. Auhny qrKfx ƒ puwiCaf, ”sfeIN lokF ikhVI swt nfl qklf iswDf kIqf eI?” qrKfx ny afiKaf, ”drvyÈf swBy swtF eI vl krny ƒ lfeIaF sI.” buwlHy ƒ Auhdy jvfb 'coN afpxy svfl df jvfb lwB ipaf ik qObf, prhyË, qkxf, ivrd [[[[[[[[sB qkly dy vl kwZx leI hI hn.

buwlHy Èfh ny pMjfb dy ikwiqaF, rsmF, drKqF, pMCIaF qy siBafcfr ƒ afpxI aMdrlI rOxk 'c Èfml kr AuhdI hfËrI drgfh ivwc lvf idwqI hY. jF iehnF aMdr CupI mfsUmI ivwcoN rUhfnIaq nmUdfr kr idwqI hY.

pMjfb dy iswKF dI ikrpfn dI cmk vI buwlHy dIaF awKIaF 'c koeI rUhfnI jlvf BrdI hY. iswKF df rl bYT ky lMgr Cwkxf qy irËk ƒ rUhfnI ÈYa mMnxf, rwbI bfxI df gfiex qy qlvfr dI Dfr nfl Ëulm df tfkrf krnf buwlHy ƒ hor gfVHIaF msqIaF 'c lY jFdy hn. Aus ƒ ies kOm 'qy rwb dI imhr idwsdI hY qy Auh pMjfb dy aMbrF Qwly gf gf dwsdf hY ik AuhdI ÌkIrI eys rMg qy rfËI hY. pMjfb dy iswKF dI ikrpfn dI rUhfnI hrkq ny pMjfb dy ÌkIrF ƒ rwbI JUm idwqI. ikrpfnF suriq dI cotI dI AuzfrI vFg nwcIaF qy pMjfb dy ÌkIrF dy jfp vI ÈmÈIrF dy ielfhI nfd 'coN agMmI rs zIkdy rhy.

ÌkrF df hr pl iksy rmË 'c cldf hY qy AuhnF dI hr adf inafrI huMdI hY. afm mnuwK df iksy kfrj ƒ krnf Enf inafrf nhIN huMdf ikAuNik Auh iksy vI kfrj ƒ aMdrlI sfrI ieksurqf dI isKrlI qfkq nfl nhIN krdf. jdik ÌkIr aMdr dI ieksurqf dI qIKx qVp rfhIN cIËF nfl muÉfiqb huMdf hY. afm iensfn aMdroN aYnf iKliraf huMdf hY ik Auh iksy vI cIË ƒ afpxy aMdrly inwG nfl mGf nhIN skdf. Auh ihwisaF 'c jIAuNdf afpxIaF afiÈk cMigafeIaF nfl afpxy smuwcy afpy ƒ pRvfn nhIN cVHfAuNdf. Auh cIËF GtnfvF dI inrmlqf ivwc afpxy BYa, byrOxk isafxpF qy socF ƒ dfÉl kr dyNdf hY. Aus dI jIvn-gqI aDUry, susq qy byrsy smJOiqaF dI hOslf PVdI pr muV pCqfAuNdI lVI bx jFdI hY. pr Ìkr hr GVI qIKx qy pRcMz ieksurqf qy sMpUrn afpy nfl iksy cIË 'c Auqrdf hY. iesy leI iËMdgI dy afdrÈ bhu-igxqI dy ipClwg nhIN huMdy. blik jIvn afpxy afdrÈ sMpUrn afpy dy pRcMz vyg 'c jIAuNdy ÌkrF 'coN qlfÈdf hY. iensfnI AuWcqf dIaF sB idÈfvF afpxI isKr AuWqy isrF dI igxqI dIaF ipClwg ho nhIN phuMc skdIaF blik aMdrly cfnx 'c jIAuNdy bMidaF dI suwcI kmfeI 'coN hI ieh mMiËl nsIb ho skdI hY. 

buwlHy dy ksUr qoN lfhOr afAux ipwCy iewk bhuq hI sDfrn Gtnf df hwQ hY. pr awK vfilaF leI rwb df bxfieaf kuJ vI sDfrn nhIN. Auh DrqI 'qy vfprdIaF cIËF ƒ hr GVI rUh dy snyhy ivwc qbdIl kr ky hI mihsUs krdy hn. iewk sfdf ijhI jmFdfrnI dy iewko bol ny buwlHy ƒ ksUr qoN lfhOr qor idwqf. buwlHy df ksUr qoN lfhOr afAuxf ielm qoN inkl rUh dI msqI 'c afAuxf hY. ieh Aus smyN dI gwl hY jdoN buwlHf ajy ilafkq dy GyiraF ivwc hI Ëor aËmfeI kr irhf sI. ielm dy dÌqrF dy dÌqr AuhdI qfkqvr akl 'c jËb ho rhy sn. pr Aus dI aMdrlI qVp ielmF dy aMbfr qoN vI rwj nhIN sI rhI. buwlHf ies bfry sucyq vI nhIN sI. Auh qF bs Ëor nfl ielm dI isKr Cuh irhf sI qy ies ipwCy kMm krdI rUhfnI qFG dI hfQ pfAux dI Aus pfs ivhl nhIN sI. pr kdy kdfeI rfqF ƒ ipaf ipaf socF dy rOly ivwc Auh aMdroN kuwJ KflI ijhf mihsUs krdf. afÉr ieh ielm iks leI? Auhƒ ies ivwcoN lok prcfvy df DuMDlf ijhf aihsfs huMdf. Ausƒ afpxI sfrI imhnq KoKlI ijhI lgdI pr mhIn qooN mhIn pycIdgIaF df hl krdI akl ies qVp qy pVdf pf CwzdI. ÌkIrI rfh 'c bMdy aMdr ajb hnyry qy ÌYoslf nf kr skx dIaF duicwqIaF qy aDUry rfhF ƒ hI TIk ikafs krn dIaF siQqIaF jnm lY lYNdIaF hn. jdoN sB kuJ TIk idsdf hY pr kuJ vI TIk nhIN vfpr irhf huMdf. keI vfr iensfn afpxy aDUrypx nfl aMdroN smJOqf kr lYNdf hY pr afpxy bfhrI rUp ƒ lokF sfhvyN drvyÈI bulMdI 'c sfbq krn df Brm pfl lYNdf hY. ies siQqI 'c AusdI aMdrlI qFG nIvyN smJOiqaF 'c af jFdI hY qy bMdf Gwtdf Gwtdf Gwt jFdf hY. gunfh pCqfivaF dIaF qIKx kMbxIaF nfl ardfs dI iÈwdq nhIN bxdf blik afpxy plx leI ilafkq dy EhilaF 'c clf jFdf hY. jy aijhI siQqI lgfqfr bxI rhy qF mnuwKI akl byÈumfr cqurfeIaF isK jFdI hY qy ieh Aus df kudrqI rUp ho jFdIaF hn. jy aijhI hflq 'c XfdÈkqI, ivÈlyÈx qy Ëbq df sfQ pRfpq ho jfvy qF ies df bfhrI pRgtfvf asIm ivdvqf df rUp aÉiqafr kr jFdf hY. aijhy smJOiqaF nfl kIqy bcfa kfierqf jgfAuNdy hn qy iensfnI suriq dy sgl ihwisaF ƒ mOq dI lËq cKf sdIvqf dIaF vfdIaF 'c pRvyÈ nhIN krfAuNdy. pr buwlHy dy aihsfs dI loeI ƒ kfier smJOiqaF dy ickVF df koeI dfÊ nhIN sI lwgf.

iewk vfr buwlHy ny sfrI rfq hI pfsy mfridaF bqfeI. Auhƒ sfrI rfq hI afpxf AuWcf ielm rUhfnIaq qoN swKxf jfpdf irhf. Auhƒ mwDm ijhI knsoa pYNdI rhI ik rUhfnIaq koeI vwKrI ijhI ÈYa hY. pr soicaF Auhƒ afpxI ielm dI bulMdI 'c koeI nuks nf lwBy. iewk pfsy mwDm ijhI knsoa aqy dUjy pfsy sfÌ idwsdI ÌKr vflI bulMdI. iewk pfsy pl dI Jlk qy dUjy pfsy virHaF dI sÉq imhnq. iewk pfsy hnyry rfhF coN pYNdy DuMDly ijhy swdy qy dUjy pfsy ielmF dy Èfnfmwqy mhl TuukrfAuxy. buwlHf ajb duicwqI 'c Ps igaf. sfrI rfq Auh iewk pl nf sON sikaf. Auh iks pfsy jfey. ikDr jfxf TIk hY? kOx jfxy? buwlHf iewk ÌYslf kry qF Auhdy Êlq hox dy zr qy socF Auhƒ Gyr lYx. jy dUjy pfsy jfey qF pihly dIaF sO sO dlIlF Auhƒ rokx. jIvn vI qF iewko vfr imlnf sI ies aihsfs ny Auhƒ hor npIV idwqf. AuhdI nfËuk iËMd iewk dUjy ƒ Dwkdy phfVF ivcfly Ps geI. socF hux jËibaF dy qUÌfnI vygF 'c plt geIaF sn qy buwlHy dI aijhI iKwc DUh ho rhI sI ik iewk rfq dI JMb ny hI AuhdI hflq afm nf rihx idwqI. AuhdI aMdrlI iÈwdq qy qIKx aihsfs ny Auhdy leI duwKF dIaF ktfrIaF hor qyË kr idwqIaF. buwlHy ƒ pihlI vfr pqf lwgf ik srIr dy duwKF nfloN aMdrly duwKF dI pIV ajr ikMÖ huMdI hY. socF dIaF BIVF qy awg dIaF lptF ikMÖ sB kuJ sfV bMdy ƒ aijhy QF ilaf PsfAuNdIaF hn ik bMdy dy rom rom ivwc duwKF dy BbUky AumlH pYNdy hn.

AuWcIaF rUhF iksy afÉrI mukfm dI qlfÈ 'c hI iksy ÈYa nfl juV skdIaF hn. asmfnF qy pqflF drimafn hr vsq nfl inaF Aus afÉrI mukfm nfl juV ky hI ho skdf hY nhIN qF iensfnI suriq ivwc duinafvI qwqF df dÉl ho jFdf hY. rwbI sÌr qy qurIaF rUhf hr ÈYa ƒ rUhfnI rOxk 'c hI pRvfn krdIaF hn. ÌkIr afÉrq dI kfmXfbI ƒ hr ÈYa 'c Auqfrdf hY. buwlHf ikAuNik sB duinafvI grËF qoN brI hox dI qVp 'coN igafn jgf irhf sI qy BfvyN Aus 'qy murÈd df imhrF Biraf hwQ nhIN sI pr AusdI Bfl swcI sI. ies leI Ausdf sInf iewk nukqy qy kyNidRq ho qIr dI nok vFg hr hnyry ƒ ivMnH irhf sI qy awj rfq AuhdI mfsUmI ny ielm dI kYd dI hnyrI vlgn ƒ vI ivMnH ilaf sI. buwlHy ƒ jF rwbI jlfl df pqf lwgy jF buwlHf igafn dy Brm 'c hI rih jFdf. hor kuwJ Auhdy aMdr df afsrf nhIN sI bx skdf. pr ies rfq ielm df Brm tuwt ky izwg cuwkf sI qy buwlHy ƒ eys GVI ijAuNxf muhfl sI. Auhdy sIny 'c hËfrF swl pY rhy sn. suriq dIaF qyË qUÌfnI AuzfrIaF ËmIn asmfn Prol rhIaF sn. ÈOrIly mfrU pfxIaF 'c buwlHf hwQ pYr mfr irhf sI pr koeI afÉrI afsrf hwQ nhIN sI af irhf. ijvyN QlF dy vfa-vroilaF 'c KMBoN swKxf bot Ps jfvy buwlHy dI iblkul iehI hflq sI. buwlHf sUlI dI nok qy kqry vFg ipaf sI. ijvyN mfrUQlF 'c nvyN nvyN jobn cVHI zfcIN kwlI Btk rhI hovy jF lMmy sÌrF qy inklI axjfx kUMj zfr qoN ivCV asgfh asmfnF 'c kwlI kurlf rhI hovy. jF hvf df JOkF ikwkr dy kMizafly CfipaF 'c iksy iqwqlI ƒ ilaf Psfeyy. qyË drd qy socF dIaF svY ivroDI qIKx pRvfËF ny Auhdy aMdr ajb AuQl puQl mcfeI. Qwky hfry buwlHy dI vwzy qVky awK lwg geI. ijvyN qyË qUPfnF 'c AuzfrI Brdy ÈfhbfË df koeI KMB JV GuMmxGyrIaF KFdf nrm nrm Gfh qy af pYNdf hY buwlHf ieMÖ lMmy ipaf sI. pYNidaF sfr hI Auh zUMGI nINd dI god 'c jf ipaf. Auhƒ supny 'c idwisaf ik Auh vIrfn mfrUQlF dy itwibaF 'c BuwKf iqhfieaf quiraf iPrdf hY ik acfnk itwibaF ivwcoN srsbË KjUrF dy JuMzy AuT pYNdy hn qy iewk inwkf ijhf Jrnf AuQy Puwt pYNdf hY. afkfÈ 'coN lMGdy duwD icwty PirÈiqaF dI zfr df prCfvF buwlHy qy pYNdf hY. ies supny nfl buwlHy dy ijsm 'c iksy Drvfs ny sB QkfvtF cUs hOlf Puwl bxf idwqf. jdoN Auh AuWiTaf qF loa lwg geI sI. buwlHy ny AuWT ky duwD icwty bsqr, nrm Kwl dI iqwlydfr ksUrI juwqI qy AuWcI ÈYÉF vflI topI pfeI qy hOlI ijhy glI 'c inkl igaf. sUrj dIaF ikrnF Aus dy mn ƒ moh rhIaF sn. asmfn hOlI-hOlI rMg bdl irhf sI. pMCIaF dIaF zfrF Auhdy isr qoN lMG lfhOr vwl jf rhIaF sn qy buwlHf AuhnF GrF lfgoN lMG irhf sI ijQy Èfh anfieq ksUr 'c rihMidaF mukIm hoey sn. glIaF bfËfr ÉflI pey sn. buwlHf svyr df afnMd mfx irhf sI. swjrI svyr qy buwlHy dy ÉUbsUrq ilbfs Auhƒ koeI hulfrf dy rhy sn qy Auh iqwlydfr Kuwsf pfeI nÈy 'c qur irhf sI ik acfnk Auhdy sIny 'c AuhI svfl muV AuWT ipaf. iewk dm Auhdy sfry ijsm 'c awg dy lFbU PYl gey ijvyN ÈFq JIl dI ihwk 'coN jvflfmuKI df sVdf bldf lfvf vg qury. buwlHf Pyr ajb hflq 'c Ps igaf. iewk pfsy ielm dI Èfn dy rfh qy dUjy pfsy ies df iqafg. buwlHy ny Èfh anfieq dI Èuhrq sux rwKI sI pr Ausƒ ielm qoN ivhl hI nhIN sI. buwlHf socF dy smuMdr 'c Êrk quiraf jf irhf sI. suMÖI ksUr dI glI 'c qurdf buwlHf afm nfloN lMmf-slMmf lwg irhf sI. AuhdI byqfl qor ivwc vI koeI lYa mOjUd sI. pr Ausdy sIny 'c iqwKIaF CurIaF cwl rhIaF sn. Auh pIVF lwidaf do ihwisaF 'c vMizaf ipaf sI. ikwDr jfvF? duicwqIaF ny ikMnI Élkq aDUrI hI jg qoN qor idwqI. buwlHy dI BfvyN Aumr bhuqI nhIN sI pr dm df kI ivsfh afvy ik nf. buwlHf qIKx iÈwdq df Biraf iËMdgI dI imhrbfn hoNd 'c afÉrq sÌl krnf cfhuMdf sI. ikafmq dI GVI df hUl-khfhf qy doËkI awgF dIaF ÈUkdIaF avfËF Auhdy kMnF 'c gUMjdIaF. buwlHf iËMdgI dy mksd ƒ pf lYxf cfhuMdf sI. pr rfh dI cox Aus pfsoN ho nhIN sI rhI qy Aus ƒ afsrf dyx vflf koeI nhIN sI. afp Auh ÌYslf krn dI hflq 'c hI nhIN sI. buwlHf kMDF qy AuNglF Pyrdf izwgdf ZihMdf asmfn qwkdf bfhF cuwk cuwk hOky Brdf qur irhf sI. buwlHy ƒ ËmIn asmfn, pOx-pfxI kuwJ vI qF nhIN sn dws rhy. nf-AumIdI dy duwK qy ÌYslf nf kr skx vflI qIKx suwcI mfsUm CfqI leI buwlHf aQfh cuwp psrI glI coN lMG irhf sI. acfnk Ausƒ avfË afeI, ”vy builHaf iewk pfsy ho jf.” buwlHf ijvyN AuWcy asmfn 'coN koeI izwgdf hY DVMm srIr 'c izigaf. Auhny dyiKaf iewk buwZI jmFdfrnI nflI df ryqf lohy dy pwqry 'qy rwK suwtx leI KVI sI. buwlHy df ÌYslf ho cuwkf sI. AuWcy iensfn DrqI dy bolF ƒ afpxy aMdrly inwjI sfjy supnmeI jgq dI siQqI muqfibk dyKdy hn. swcI qihËIb df ieho rfh hY. buwlHy ny soicaf ik ieh byielm ikrqI aOrq ƒ jdoN pqf hY ik iewk pfsy hox nfl hI bMdf nfpfk hox qoN bcdf hY qy mYƒ ielm vfly ƒ iewk pfsy hox dI sfr nhIN. Auhƒ lwgf murÈd dI muhwbq 'c Èrn lY ky hI duicwqIaF vfly ielm dy rfhF qoN bc skdf hF. qy Auhny hOlI ijhy afpxy afp ƒ ikhf, ”hF builHaf hux iewk pfsy ho jf.” Auhdy srIr 'c skUn dy inrml Jrny vih qury qy Auhƒ rfq supny 'c vgdy Jrny dI mDur afvfË suxI. Auh afpxy sfÌ-ÈÌfÌ kpiVaF nfl awgy viDaf qy mfeI dy pYrF qy Juk igaf. buwlHy dI awK coN iewk kosf qupkf inkl Aus jmFdfrnI dy DUV ilbVy pYrF qy tpk ipaf. AuhdI CfqI ƒ swlHdy sB qUÌfn Èfq ho gey sn qy buwlHy ny nrm buwlHIaF 'coN poly ijhy ikhf, ”mfeIey qUM mYƒ rwK ilaf.” Auhny Juky Juky ny ÌYslf kr ilaf ik Auh ksUr dy ielm ƒ Cwz lfhOr Èfh anfieq kol jf pRIq df sbk leygf.

buwlHy Èfh dy rUhfnI sÌr ivwc iewk aijhf vylf vI afieaf ijsny buwlHy ƒ drdF dy drF 'qy ptkf mfiraf. buwlHf ielm dy aMbfrF qoN qF mukq ho igaf pr Ausdy rUh dy sÌr nfl kfivk aMÈF ny rlgwz ho Ausƒ afpxy vlyNvy 'c lY ilaf. kivqf dy qIKx Jlkfry, klpnf dIaF qyË Auzfxf qy rsF dIaF qrMgq JrnftF AuWcI ÈYa huMidaF vI Ìkr df mukfm nhIN rwKdIaF. kvI rUhfnI ÈYa ƒ rU-b-rU nhIN dyKdf qy nf hI mfxdf. blik klpnf dy bfrIk qy qIKx Ëor nfl iÉafl dy sUKm rUpF 'coN Ausƒ mihsUs kr sMgIqk rUp pRdfn krdf hY. kvI dy aMdfË ivwc klpnf jdoN kMm krdI hY qF ÈfierI 'c cmk, mn ƒ ivcfrF dIaF aink lVIaF, Èbd suMdrqf qF af jFdI hY pr Auh aQfh sihj dy sMGxypx qoN swKxI huMdI hY. so aijhI kivqf pfTk dy afpxy jËby qy rUhfnI isdk nfl hI vwzf arQ gRihx krdI hY. pr Ìkr dy dr 'qy aijhI kfivk-AuzfrI rUh dy sÌr 'c rukfvt pYdf krdI hY. kivqf dy aMdrUnI sMsfr ivwc kvI mn jIvn dy bhumuwKI qy aink-idÈfvI ivroDfBfsF ƒ brdfÈq nf kr afpxy aDfr afpxI mfnisk siQqI muqfbk bxfAuNdf hY. asIN ieh kihxf cfhuMdy hF ik kvI jIvn ƒ rUhfnI aËmq dy qmfm rMgF 'c dyKx qoN asmrQ hY ies leI ÈfierI df rUhfnI jIvn ivc iewk Éfs insicq Gyrf hY. ÈfierI sB kuJ nhIN qy iËMdgI df Èfierfnf aMdfË ijMdgI dy ÌkIrfnF aMdfË qoN bhuq AurF dI gwl hY. jIvn df rUhfnI aMdfË iËMdgI dy axidsdy pihlUaF dy qmfm ivroDfBfsF ƒ sihx kr AuhnF ipwCy cldI ieksurqf ƒ klpnf nfl nhIN afpxIaF awKF nfl mfxdf hY qy rUhfnI rsF dI Éfs nuhfr qy ismrn dI inrMqrqf dy Ëor muqfbk Ausdf pRgtf krdf hY. ies siQqI ivwc jy ÌkIr Èfier hY qF iewQy ÈfierI iewk ËrIaf hY mksd nhIN. jdoN ÈfierI mksd bxdI hY qF iensfn dy rUhfnI ihwsy iewk Bfr Qwly af jFdy hn qy kvI klpnf nfl buwDI dy pRclq mfpdMzF ƒ rOÈn kr Aus qoN awgy bfrIk qoN bfrIk sMsy jgHf afpxy aml dI idÈf ivwc ieblIsI ÈYa pfl lYNdf hY. AusdI bfhrI pOÈfk ÌkIrI rihMdI hY pr Ausdy sIny ivwc ÈYqfn dI sB qoN vwD prvirÈ krdI ids afAuNdI hY. XjId bXjId dy coly 'c Auqr jFdf hY.

buwlHy dI suriq ivcly rUhfnI qy kfivk aMÈF dy mMzlF dy acfnk hoey afpsI rlvyN kfrn buwlHf murÈd dI hËUrI dy rMg 'c pUrf nf Auqr sikaf. iehnF dohF dy bfhrI rUpF 'c koeI iËkr jog Ìrk nhIN huMdf pr iehnF dy aMdrUnI aidRÈt qy sMgIqk mfhOl dIaF idÈfvF ivwc buinafdI Ìrk huMdf hY. ijvyN ÉUbsUrq qoN ÉUbsUrq buwq awlfh pfk dI QF nhIN lY skdy iesy pRkfr Èfierfnf AuzfrI rUhfnI sÌr nfl mukfblf nhIN krdI. ÈfierI dy aijhy rUp rUhfnIaq qy pey prdy hI huMdy hn BfvyN dyKx ƒ aiq nfËuk qy aiq sohxy huMdy hn. ÌkrF dIaF bypRvfhIaF,sfdgI qy awlfh AuWqy XkIn anuBv 'coN jfgdy hn. Ìkr df sInf ÈYqfn qy kuÌr dy sB rfhF 'qy Ìqh pf mOlf qy XkIn ilafAuNdf hY pr kvI rUh dy sÌr ƒ ÈYqfn dI hnyrI guÌf ƒ sB pfsoN Ìqh kr afp mOlf ƒ nhIN dyKdf blik kvI-suriq mFgvy rUhfnI aDfrF qy afpxI klpnf ƒ tkfa iËMdgI dI Èkl sUrq qrfÈdI hY. kvI AuzfrI vkqI hY jdik ÌkIrI awTo pihr dI inrMqrqf rwKdI hY. kvI afpxI klpnf df inwG bfhrI afsiraF qoN lYNdf hY Ìkr dI aMdrUnI AuzfrI afpxy inwjI sfjy ichry dI rOxk qoN afpxf jlfl aÉË krdI hY. kvI mn kivqf ivwc vrqy jf rhy icMnHF ipwCy juVIaF mfnisk pRivrqIaF nfl iksy nf iksy qrHF juiVaf huMdf hY qy Ausdy jIvn nfl sbMD dy aMdrUnI kyNdr iekihry huMdy hn. jdik ÌkIr sgl sMsfr ƒ iewk icMnH mMndf hoieaf ies qoN inrlyp huMdf hY. Ausdy jIvn nfl sMbMDF dy kyNdr asMK huMdy hn jo Ausdy asl afpy leI Éurfk df kMm krdy hn. Aus df asl inrlyp qy prfBOiqk huMdf hY. so ÌkIr icMnH nfl juiVaf vI Aus nfl juiVaf nhIN huMdf. ÌkIr mqlb nhIN. ÌkIrI qF cIËF ivwcoN AupjI nUrI rOÈnI hY ijhVI sfƒ cIËF qy pY ky hI idsx kfbl bxdI hY. pr kvI df aMdrUnI lgfa iksy hwd qwk bfhrI cIËF df Êulfm huMdf hY.

buwlHf hux aksr hI Èfh anfieq dI hËUrI 'c kfivk aMdfË 'coN jfgy aml nfl hfËr huMdf. ÈurU ÈurU dy idnF vflI ÌkIr AuzfrI ivwc kuJ aCoply ijhy hI pRvyÈ kr sB kuwJ bdl irhf sI. Èfh anfieq ny sUKm rmË BrpUr ieÈfiraF nfl buwlHy ƒ sFBxf cfihaf pr buwlHy df jvfbI aml vI Aus Gyry 'coN jfigaf huMdf. bMdf afpxy afp afpxy afp qoN vwzf ikMÖ ho jfvy. jIvn dy qxfa Aus mukfm 'qy sn ik sB kuJ vI hkIkq hI bdl jFdI hY. adb vI byadbI ho jFdf hY qy bMdgI kuÌr ho jFdI hY qy inmrqf hMkfr ho inbVdI hY. ipafr df ipafry bfJoN koeI ielfj nhIN qy murÈd ny hor AucfeIaF ƒ qwj Auhdy dIdfr dI bKiÈÈ hI lY ky dyxI hY. qy Èfh anfieq dI pfrdrÈI awK buwlHy dI hoeI qbdIlI df sB kuwwJ dyK rhI sI. AusdI buwlHy dy muV afAux dI AumId Qwk ky akyNvy ivwc qbdIl ho geI. kivqf dy Aujfgr hox leI kvI dy aMdrUnI hflfq qy siQqI rwbI inrMqrqf df gIq nhIN gf skdy. AuhnF leI ivCoVf byhwd ËrUrI hY BfvyN Auh iksy vI rUp 'c hovy. BfvyN iÉafl dI brIkI df dÉl, Èbd-suhwpx, Drq dy husn df vwKrf afsrf qy mfnisk hulfrf idMdI lYa df afsrf hovy ieh ivCoVf hI huMdf hY. so Èfh anfieq ny buwlHy qy anoKI imhr kIqI ik Auhdy kvI ihwsy ƒ ivCoVy nfl hI mfiraf jfvy qy Auhdy rUhfnI rMg ƒ muV cmkfieaf jfvy. so Auhny buwlHy ƒ mihiÌl 'coN AuTf idwqf.

buwlHy qy afÌqF dy phfV tuwt pey. sfry jwg 'c murÈd dy dr qoN hI AumId sI qy Ausy dr qoN awj Auh iDqkfiraf igaf sI. Auhdy sfhmxy isafh hnyr psr igaf. buwlHy leI DrqI dIaF idÈfvF hI ismt ky alop ho geIaF. Gr df moh qF kdoN df mr muikaf sI, ielm dI koeI cfhq nhIN sI qy jIvn ƒ murÈd dy dIdfr bfJoN guËfrn dI soc qwk vI nhIN sI. so buwlHy leI iËMdgI df iewko mksd sI ik murÈd ƒ rfËI ikvyN kIqf jfvy. Buwl df pqf huMdf qF Auh bÉÈf leI jFdI. buwlHy ƒ ies gwl df ajy ielm nhIN sI ik rUh dy ngr 'coN Buwl krky nhIN iËMdgI dI idÈf krky kwiZaf jFdf hY qy Auh vI iksy imhrbfn rmË Qwly.

buwlHy df ikDry vI jIa nf lgdf. Auh kmilaF hfr AujfVF 'c BONdf rihMdf. idn-rfq AuhdIaF awKF 'coN hMJUaF dI brsfq lwgI rihMdI. keI idn guËr gey murÈd dy mn vI qrs nf ipaf. buwlHy ƒ kuJ smJ nhIN sI pY rhI. afÉr socF Btk Btk Qwk geIaF qy pIVF Biraf Auhdf idl ijDr ƒ lY quiraf buwlf mgry ho igaf. Èfh anfieq ny kuwJ ieMÖ mihiÌl 'coN AuTfieaf sI ik muV sfhmxy jfx dI qfkq buwlHy dy ijsm 'c af hI nhIN sI skdI.

buwlHf lfhOroN inkl idwlI af igaf. idwlI bfdÈfhI TfTF df Èihr sI. buwlHf Èihr 'c lfcfr iPrdf rihMdf. glIaF, bfËfr, ÈfhI mhwl, iklHy Ausƒ kuJ nf dy skdy jo Ausƒ lfhOr dy kwcy ZfiraF 'coN imldf sI. Èihr nfl vgdI jmnf Auhƒ rfvI dy mukfbly suMÖI qy Audfs lwgdI. idwlI dIaF rOxkF Auhdy Audfs idl ƒ Drvfs nf dy skIaF. ijhdf lfhOr AujV jfvy Auhƒ idwlI qoN Blf kI iml skdf sI.

buwlHy ƒ murÈd bfJoN kuwJ vI cMgf nf lwgdf. Auh ibnF mksd GuMmdf rihMdf jF iksy KuMjy lMmf ipaf asmfnF ƒ qwkdf rihMdf. ijsmF ƒ pIVF ny qoV hI Cwizaf sI. hr GVI murÈd dI nfrfËgI df duwK. socF Bwj Bwj Qwk geIaF pr kuwJ vI pqf nf lwgf ik afÉr ieh Bfxf ikAuN vfpiraf. buwlHy dIaF pRyÈfnIaF df koeI hwd ihsfb nf irhf. ijvyN jMglF dI zAuN BVk sB kuJ hirafvlF cUs jFdI hY buwlHy df aMdr sV ky vIrfn ho cuwkf sI. DUVF awty pYr, aMdrlIaF AulJxF iltF, Audfs awKIaF, ipMjr hoieaf srIr qy lIrF hoieaf coÊf qy Auhdy BrvyN dfhVy Qwly Auhdf ichrf murJf irhf sI. BfvyN ik rUh vfly Auhdy ichry qoN AuhdI ipClI Èfn pCfx skdy sn. isafxpF lwK cqurfeIaF idKfx jo ichrf boldf hY swc AuhI huMdf hY. buwlHy dy ichry qoN AudfsIaF Jr Jr Auhdy rfhF 'c ibKr rhIaF sn. iewk idn buwlHy ƒ ksUr dy idn Xfd af gey. duwD icwty kpVy, ksUrI topI, cmkdf msqk qy isafh dfhVI, rfh jFdy lokF dy slfm qy akl dI bulMd Èfn, hr pfsy kdr dIaF ingfhF. pr ieÈk ny hux jo hflq bxf idwqI sI ieh ieÈk hI kr skdf sI. buwlHy df vjUd qbfhIaF dy iknfry qy af cuwkf sI. buwlHy ƒ afÉrq dy svfl ny aYnf nhIN sI AulJfieaf ijMnf murÈd dI nfrfËgI ny. afÉr bxI kI? ikAuN Auhdy jIvn 'c ieh GVI afeI? iehnF pIVF df koeI ielfj nhIN sI. buwlHy ƒ ieh vI nhIN sI pqf ik Auh jIa vI ikAuN irhf sI? Auh pfglF hfr quiraf rihMdf. BuwKx Bfxy keI keI idn lMG jFdy. Auhƒ suwiqaF ƒ pqf nhIN ikMny hI idn ho gey sn. Èihr dy lokF leI Aus dI afmd anoKI sI. hkUmqF dI ilÈk qy TfT bfT lokF ƒ leI iPrdI sI. hkUmqI iËMmyvfrIaF df mfx AuhnF ƒ nTfeI iPrdf. bhuqy lok pMjfb dy kImqI lfl ƒ alkq nfl dyKdy qy Ausƒ pfgl smJ qur jFdy. glIaF 'coN lMGidaF afpxy kwpiVaF ƒ sFBdy Auhdy mYly kucYly lIiVaF nfl Kihx zroN prHF ho lMG jFdy. sfrf Èihr Ausƒ axcfhI ijhI vsq vFg dyKdf sI. Èfh rfhF qoN buwlHy df lMGxf psMd nf kIqf jFdf. hkUmqI kfƒn ijhVI iËMdgI pYdf krdf hY Auh ÌkIrI rfhF ƒ pihcfx nhIN skdI. pMjfb dy ies ÌkIr aMdr qF drdF ny Èor mcf rwiKaf sI qy idwlI sfrI dI sfrI Auhƒ Kfx ƒ pYNdI sI. vfh nI idwlIey pfpxy ! qYƒ pMjfb df drd vI pqf nf lwgf.

buwlHf hr roË murÈd nfl ibqfey smyN ƒ iksy qrqIb 'c Xfd krn dI koiÈÈ krdf qFik afpxI Buwl ƒ qF jfx sky. pr Auhdy sIny 'coN AuTdy Aubfl Auhdy akl dy Ëbq ƒ qoV idMdy. murÈd dy ichry dI Xfd AuhdIaF awKF 'coN hMJUaF dy prnfly vgHf idMdI qy Auhƒ afpxy ivCoVy qoN ielfvf kuwJ vI Xfd nf rihMdf.

buwlHf iewk idn iehnF hI socF 'c zuwibaf jf irhf sI ik iewk Gr 'coN GuMgrUaF dy Cxkx dI afvfË ny Ausƒ bMnH ilaf. Auh afpxIaF socF kfrn iehnF vwl iDafn vI nhIN sI dyxf cfhuMdf pr koeI cIË Ausƒ ies afvfË qoN mukq vI nhIN sI hox idMdI. afÉr Auh Ausy Gr dI dihlIË 'qy bYT igaf. Auhdy aMdrly drd AuWqy GuMgrUaF dI qfl-bwD Cihbr ho rhI sI qy buwlHf bYTf AuQy hI sO igaf. pqf nhIN ikMny hI icr bfad Ausƒ nINd afeI sI. nINd ivwc buwlHy ƒ Èfh anfieq df ÈfnF vflf drbfr lwgf idwisaf. buwlHf afp vI Aus drbfr 'c iewk nukry bYTf sI. ieh AuhdI psMdI df QF sI. ieQoN murÈd df ichrf sfÌ lwBdf rihMdf sI. buwlHf corI Cupy ipafry dy ichry husIn ichry dIaF adfvF luwtdf rihMdf sI. ieh corIaF AuhdI pRIq dI Éurfk sn. iewk idn acfnk buwlHy dy ivrd dy Ëbq dI nfËk qih iksy qyË vyg ny qoV Auhdy Dur sihj ƒ qIbr byrok msqI 'c bdl idwqf. buwlHy dI drvyÈ sfdgI 'c klpnf dI qyË kfivk-qrMg pRvyÈ kr geI. Auhdy aMdrly sihj 'c cMcl lihrF AuCfly mfrn lwgIaF qy Auhdy BfvF 'c iewk qIKx joÈ AuT AuT Auhƒ vwlx lwgf. murÈd dI hËUrI df adb hux kfivk-rMgInIaF qy bypRvfhIaF kfrn KuwlF mfxn lwgf. buwlHy dI BYVI iksmq ƒ buwlHf ies ƒ bKiÈÈ qslIm kr bYTf. Auhdy aMdrly rUhfnI mMzlF dy afkfÈF dy sfry PYlfa ismt gey aqy AuhnF aMdrlI sihj hrkq iewk rsIlI qyËI qy cmk ivwc af geI. ÌkIrI Ëbq afpxI byielmI dI prdfpoÈI 'coN inkl qyË qrfr pyÈkfrI vwl mfiel ho igaf. dYvI rMg hËfrF sbrF 'coN inwkl klpnf dI qyË Auzfx vws pY gey. kuJ icr qF iehnF dI qIKx prvfË ny msqIaF ƒ hor gUiVHaF kIqf. pr klpnf myl dIaF ÈfKÈfq GVIaF nhIN sfjdI blik imlfp dI Gft ƒ iÉafl dIaF lYa BrpUr rMgInIaF nfl pUrf krdI hY. klpnf ivwc dUrI df hoxf lfËm hY. ipafry df ichrf sfhvyN hovy qy mnuwK klpnf dI AuzfrI 'c quiraf iPry. ieh ipafry dI sUrq dI Èfn 'c byadbI hI igxI jfvygI. buwlf drvyÈI rfh qoN inkl ÈfierI dI mfnsk bxqr vfly rfhy pY igaf. ÈfierI gunfh nhIN pr rUhfnIaq df rfh Aucyrf hY. ÈfierI ivwc pRgtf dI lflsf, dUjy sfhmxy afpxy aMdr ƒ Ëfihr krn qy Aus qwk kuwJ phuMcfx dy qwq Èfml hn. murÈd qy sfilk drimafn iewk hjUm cuwp-cpIqy afx viVaf. buwlHy dI bMdgI ƒ ÈfierI df Gux lwg igaf. ÌlsÌf, kfivk-vfrqk, kivqf, imwQ-isrjxf qy rUhfnIaq mnuwKI suriq dI AuzfrI dI qrqIb hn. jy ÌlsiÌaF qoN suriq kivqf 'c afey qF ieh pRfpqI hY qy jo rUhfnIaq 'coN inkl kivqf dy dfieiraF 'c afey qF ieh AuWcy mukfm qoN hyTF Auqrn dI inÈfnI hY. so buwlHy ƒ supny 'c hI ieh sfrf kuwJ idwisaf qy Auhƒ lwgf ik Auh murÈd dy dIdfr 'c bYTf vI lokF ƒ rIJfAux dy afhr ivwc hI lwgf hY. Auhƒ supny ivwc ajy vI GuMgrUaF dI avfË suxfeI dy rhI sI. Auh iekdm AuWT Kloqf. Auhƒ Buwl df aihsfs ho cuwkf sI. Auhny soicaf ik ieh kMjrIaF GuMgrU bMnH lokF ƒ nwc-nwc KuÈ krdIaF hn qy mYN murÈd dy dr qy bYTf lokF ƒ KuÈ krdI Èfierfnf mfnisk hflq df hI Êulfm hF. murÈd df sfQ, Auhdf dIdfr buwlHy dI rUh qwk pRvyÈ nhIN sI kr irhf blik Auhdy aMdr hux isrÌ kfivk-qrMgF hI CyV irhf sI. Auhƒ hux sB kuJ smJ af irhf sI ik GuMgrUaF dy qfl nfl Auhƒ afpxf koeI gUVHf sbMD ikAuN lwg irhf sI. dYvI mfhOl ibafn dy kfivk rMg ƒ jy murÈd hI pRvfn nhIN krdf qF ieh hflq kMjrIaF dy nfc vFg lok-prcfvf hI hY, ies qoN vwD ies dI kImq nhIN. byaxKy rUhhIx hjUm ƒ duafly 'kwTf kr afpxI hAuN qF pl skdI hY pr ies nfl purslfq dI prK GVI qoN bcxf nf-mumikn hY. rUh vfly iewk iensfn dI ingfh 'c izwg lwKF kuÌr alUdf aDUry bMidaF 'c pRvfn cVHxf Èfier aMdrly kfÌr hwT dI iËwd hI pRgt krdf hY. buwlHy ƒ sfÌ idwisaf ik Auh ikQoN ikQy af izwigaf hY. buwlHy ƒ ies supny qoN smJ af geI sI ik Èfh anfieq df Ausƒ mihiÌl 'coN AuTfxf koeI sjf nhIN sI blik AusdI apxwq df iewk aMdfË sI. Auhdf murÈd nhIN sI cfhuMdf ik Auhdf Èfigrd rUh dy afÉrI mukfm qoN AurF hI kfivk-rMgInIaF dI DuMD 'c qmfm Aumr Êrk kr lvy. buwlHy ƒ afpxf aMdr kMjrIaF vrgf hI lwgf qy Auhny afpxI hflq ƒ bfhr pRgt krn leI kMjrIaF nfl rlx df ÌYslf kr ilaf. afÉr ksUr df ËhIn qfilb-ey-ielm lfhOr dy ieÈk df kuwiTaf idwlI 'c kMjrIaF df sfQI ho igaf.

buwlHy Èfh ny mr mr ky sfl ibqfieaf. buwlHy aMdrlI jusqjU qy dIdfr dI qlb aYnI Ëfilm sI ik ieÈk dI BwTI qwpdI rihMdI qy Auhdy hwz-mfs qy ipMjr df bflx lwg irhf sI. buwlHf jg 'c qF sI pr Auhdy aMdr iewk byaQfh suMÖ ivafp rhI sI. aflm qF afpxy mfnisk icqrpt AuWqy msilaF ƒ rwK AuhnF dy ivroDF dI qlfÈ ivwc jIvn df mksd lwB lYNdy hn. pr ijs dI Éurfk hI ipafry dy ichry df dIdfr hovy Auh iehnF judfeIaF df kI kry? buwlHy aMdr iewk aQfh suMÖ vwl iKcdIaF GuMmnGyrIaF cwl rhIaF sn. jwg dIaF lwKF rOxkF vI Aus suMÖ ƒ afbfd krnoN asmrQ sn. ijdHy bfJoN iewk pl guËfrnf mumikn nhIN sI Auhdy bfJoN hI jIAuxf pY igaf.

jdoN df buwlHy ƒ mihiÌl coN AuTfey jfx df Byq pqf lwgf sI Auh kuJ icr qF nmoÈI qy sbr 'c irhf. pr drd df ivMinHaf Auh sB kuJ jfxdf vI kUk AuWTdf. hux ieh ivCoVf buwlHy leI sihxf kiTn ho igaf sI. Auhdy aMdr cldIaF suMÖF dI aQfh mfrU cuwp Auhdf sInf Êrk krI jf rhI sI. ijvyN ivÈfl bRihmMz Xkdm swKxy ho jfx qy mfrU cuwp 'c iensfn iekwlf rih jfvy. Aus cuwp 'coN AuTdy KoÌnfk dihl dIaF gUMjF aqy suMÖ 'c iKwcdIaF ivkrfl GuMmnGyrIaF dy ÈUkdy qUÌfnI vyg hux buwlHy dy ijsm 'c qrbF bx Auqrny ÈurU ho gey. Èfh anfieq df Aurs afAux vflf sI. Auhƒ pqf sI ik ies Aurs qy nkfl, zUMm qy kMjrIaF murÈd dy dr 'qy nwc nwc ÉYrF pfAuNdy hn qy Èfh anfieq KuwlHy idl dOlqF lutf lutf ÉuÈ huMdy hn. buwlHy ny ikhf cl mnf qUM vI jf vyK Èfied bÉiÈaf jfvy. murÈd dy mn imhr peI nhIN qF iensfn dy gunfhF dy lyKy kI mfany rwKdy ny. ies iÉafl ny buwlHy aMdr koeI rsIlI qy msqfnI qrMg CyV idwqI.

Auh kMjrIaF nfl kdy hI ikqy boldf sI qy hux vI Auhƒ gwl kIiqaF keI mhIny lMG gey sn. Auh nIvIaF awKF pfeI afpxy iDafn mgn rihMdf sI. pr bÉÈy jfx dy iÉafl nfl hux Auhdy murJfey ichry qy kuJ rOxk af geI sI. buwlHf hmyÈF nIvIaF nËrF rwK ky hI jvfb idMdf sI. Auhƒ Gr ivwc ajy vI iksy ichry dI pihcfx nhIN sI. iewk idn buwlHf cuwp cpIqf ÌrÈ qy nËrF itkfeI bYTf sI. acfnk iksy ny Ausƒ bulfieaf qy Ausny sihjy hI afpxI grdn AuqFh cuwk leI. AuhdIaF awKIaF drgfh dI dyhlI 'qy Dry dIivaF vFg bl rhIaF sn. Auhdy nUrfnI nYxF dI cmk qoN qRbk Aus kMjrI ƒ gwl hI Buwl geI. pihlF qF hYrq qy hOlnfk BYa kfrn Auhny afpxIaF sfQxF qoN ieh Byq lukfAux dI kIqI pr jdoN eys ilÈk ny Auhdy sIny 'c KOrU hI pf idwqf qF Aus qoN ieh hflq ajr ho geI. buwlHy dIaF awKF ny Auhdy bol Koh Auhƒ rUhfnI adb dy BYa vflI cuwp dy idwqI. pr cuwp dIaF avfËF dI kihrvfn hflq 'c sfbq rihxf ikhVf hr iksy dy vws dI gwl hY. Ausny awDI rfq afpxIaF sfQxF AuTf buwlHy dI asl hflq dws idwqI. buwlHy df qurn iPrn qF pihloN hI alokfr sI qy Auhdy msq nYxF 'coN ClkdI mÉmUrI ny afpxI aMdrlI AucfeI df aihsfs AuhnF ƒ krf idwqf.

vwzy qVky svyr df qfrf inklx qoN pihlF hI sB kMjrIaF buwlHy dy kmry 'c jf hfËr hoeIaF qy lwgIaF qrly kwZx, ”ik sfeIN lokf sfƒ kmlIaF ƒ bKÈ dyeIN. sfƒ Ëmfny dIaF durkfrIaF ƒ kI pqf ÌkrF nfl ikMÖ rhIdf. asIN quhfƒ vwD Gwt bol mjfKF krdIaF rhIaF.” AuhnF BolIaF nfrF dIaF awKF 'c hMJUaF dIaF DfrF vg rhIaF sn. buwlHy ny aQfh vyNdnf 'coN AuhnF ƒ qwikaf buwlHf Dur qfeIN ipGl cuwkf sI. ijvyN roNdIaF BYxF ƒ qwk BrfvF df mrn ho jFdf hY do GVI buwlHy dy sIny 'c zfZf sUl ipaf. Auhny dovy hwQ AuqFh cuwk ikhf, ”mOlf rihm kr. sfƒ rulidaF ƒ iksy iknfry lf dy.”

Auh kMjrIaF duaf 'c lIn buwlHy dy lMmy pqly gory hwQ dyK hYrq 'c af geIaF. AuhdIaF AuNglF ijvyN kul kul krdy rwbI Jrny 'coN blOrI DfrF AuT rhIaF hox, jF cMn dy crKy bYT duwD icwtIaF qMdF pfeIaF hox, jF pqly icwty pMKIaF dIaF nfjuk pqlIaF zfrF ÈFq JIl 'coN AuT rhIaF hox jF iksy ÌkIr dy sIny 'coN AuTIaF suhl duafvF hox. AuhnF 'coN iewk kMjrI ƒ buwlHy df hwQ qwk lwigaf ik pMj diraf hI rwb qoN rihmq mMg rhy hn.

ies Gtnf qoN bfad kMjrIaF dy Gr dy mfhOl ivwc koeI dYvI rOxk pRvyÈ kr geI. AuhnF dy rMg ZMg ivwc koeI rUhfnI rs BrpUr ho igaf. Gr df Cxkft qF AuhI sI pr Ausdy asr ivwc kuwJ mDur ijhf Gul iml igaf sI. hux AuhnF dy GuMgrUaF 'coN murfkby dy plF 'c ÌkrF ƒ kfienfq dI suMÖ 'coN gUMjdy bolF dy rs Clkdy sn.

  buwlHf jdoN df idwlI afieaf sI AudoN df hI aMdrlI AulJx 'c Pisaf hoieaf sI. Aus dI afpxy ijsm vwloN bypRvfhI aYnI iËafdf sI ik Auhƒ ies dI sfr hI nhIN sI. AuhdIaF bFvrIaF iltF AulJ AulJ jtF hI bx rhIaF sn. AuhnF 'c pihlF vrgI hvfvF nfl CyV-CfV krdI ÈoKI buwlHy aMdrlI AulJx dy Bfr Qwly af geI sI.

kysF df iswDf sbMD sfzy cfvF dI dunIaF nfl hY. jdoN mnuwK inrol srIrk ibrqIaF 'c jIvygf Auh sfbq kysF dI Èfn sFB nhIN skygf. Ausdy ijsm 'c mcldy pfÈivk vrqfry kysF dI ielfhI brkq ƒ pihcfx nhIN skxgy ikAuNik Auhdy idlo-idmfg ivwc ijsmfnI rsF dI lflsf AuhdI awK ƒ inrml nhIN hox idMdI. jy mnuwK srIr ƒ hI aYb mMn afpxI aMdrlI qrwkI sÌfeI qy komlqf dI afphudrI kicafx BrpUr jIv-hmdrdI 'coN cfhuMdf hY Auh kysF ƒ brdfÈq nhIN kr skdf. jF mn dy cfvF ƒ hwT nfl mfrn vflf hr GVI ivkfrF ƒ suriq dy aMqly isry qwk mihsUs krdf mnuwK kysF dy dYvI jlO ƒ suafhF pf pf jtF 'c qbdIl kr lvygf. jF mn dy TMzy pY cuwky mfhOl 'coN jIvn qrË qrfÈdf BOiqkqf qwk hI sMquÈt nyk iensfn kysF bfry avyslf pY ies ipwCy DVkdy rwbI mfhOl nhIN pihcfxdf.

buwlHy dI aMdrlI qlfÈ qy drd ny Ausƒ afpxy vwloN byiDafn kr idwqf sI. Auhdy kysF dI rUhfnI ilÈk AulJn df iÈkfr ho geI sI. pr hux buwlHy ƒ bKÈy jfx dI AumId leI iewk mOkf iml igaf sI. ies gwl dI ÉuÈI qF Gwto Gwt hY eI sI ik iewk vfrI qF murÈd ƒ muV dyK hI skygf bfkI jo rwb ƒ Bfvy. bws ies 'iewk vfr` dy lÌËF ny Auhdy murdf ipMjr ivwc jfn pf idwqI. idl Pyr hËfrF supny lYx lwgf qy muV cfvF nfl Br igaf. Auhƒ afpxy AulJy kys afpxy aMdr dI mOq lwgx lwgy. ipafry ƒ imlx dI iqafrI 'c ies qoN vwzI axgihlI hor kI ho skdI hY? kysF qoN idl dy cfa idwsdy hn. ijQy rwbI pRym hovygf AuQy isr qy sohxy kysF dI dOlq jrUr hovygI. idl dI rwbI qfËgI df qfj hn ieh kys. suriq 'c ÌkIrI hovy qy kysF qoN bÊYr ieh gwl ho nhIN skdI. kysF df AulJxF aMdrly rfhF dI Btkx hY qy kysF df sMvfrnf ismrn df iewk AuWcf ielfhI rMg. rwbf sfzy ÌkIrF ƒ lMmy lMmy kys dyvIN. 

agly idn hI AunHF kMjrIaF ny cfeIN cfeIN kosy pfxI nfl buwlHy dy kys Doqy. buwlHf kys sMvfrdf Cwq qy mwTI mwTI Duwp ivwc GuMmx lwgf. Auhdy aMdr iÉaflF dy anMq pRvfh cwl rhy sn, ijnHF dI koeI qrqIb nhIN sI pr Auh iksy zUMGry qfl nfl ieksur ËrUr sn. ÌkIrF dy iÉafl iksy Xfd ÈkqI dy boJl BMzfr 'coN imhnqI qrqIbF nfl nhIN jfgdy ieh qF suwqy iswD ËrUrq anusfr afpxy sunihrI KMBF dI Jol mfrdy adBuq qyËI nfl pRgt ho jFdy hn. ÌkIr socdy nhIN Auh qF iÉaflF dy vgdy hVHF ƒ mfxdy hn qy loV muqfbk vrqoN krdy hn. iehnF dI anMnqf df bhuq ihwsf akih mMzlF 'c hI rihMdf hY iesy leI ÌkIrF df inwky qoN inwkf aml vI rmË 'c cldf hY. buwlHf hnyry dI nukr 'qy lwg KVo igaf. Duwp qy hvf ny Auhdy kysF dI nmI soK AuhnF ƒ Pulf ijhf idwqf sI. Auhdy BrvyN dfhVy vfly ichry aqy isr AuWqy kysF df sMGxf lwCydfr JuMz isafh bwdlF vFg iGr afieaf sI. buwlHy dy isafh kysF 'c kfly cfnx df jlO Auqr akl dIaF duwD icwtIaF rOÈnIaF ƒ Zwk iewk pivwqr hnyr 'c qbdIl kr irhf sI jo ipafr krn vfilaF leI iewk pfkIËf Ehly dI cfdr qfx mn ƒ llcfAuNdf sI. Auhdy Bfry CwilaF vfly kysF ƒ qwk glI dIaF nfrF hYrq-aMgyË sn ik ÌkrF dI bypRvfhI Qwly Cupy husn dy gË lMmI prdfpoÈI ikMÖ sih jFdy hn. iesqrI jIvn dI apxwq 'c husn dy lËIË luqÌF nfl iËMdgI dI pycIdgI qy qF sihjy hI muskrf skdI hY pr husn dI lqfÌq ƒ isdk dI ieko Cl nfl pfr kr jfxf ÌkIrF dy vws hI huMdf hY. eysy leI ÌkIr husn qy ielm dohF qoN agFh ivcrdf hY. kys sukf ky buwlHy ny ÉuÈbUdfr qyl nfl kysF ƒ Jsfieaf. Auhdy kysF ivwc bMdgI dy cfvF dI cmk rOÈn ho geI.

Èfh anfieq df Aurs ijAuN ijAuN nyVy af irhf sI buwlHy df sInf Ëoro Ëor DVkx lwg ipaf sI. Auhny iewk idn kMjrIaF ƒ qrlf kwiZaf ik Auh lfhOr Èfh anfieq dy Aurs qy cwl pYx. AunHF dIaF JolIaF dOlq nfl Br jfxgIaF. afpxy murÈd dy sKI hwQ AuWqy buwlHy ƒ zfZf eI mfx sI. buwlHy ny sfvy sUhy kpVy svf ley aqy GuMgrUaF dIaF nvINaF ptIaF mMgvf leIaF.

buwlHf kMjrIaF dy inwky ijhy JuMz nfl lfhOr vwl qur ipaf. Auhdy idl ivwc lfhOr Èihr leI lwK lwK slfmF sn, lwK lwK isjdy sn. Auhdf muV lfhOr afAuxf rUhfnI mrkË vwn prqxf sI. Ëmfny dy nF QF kyvl skUl vrqfry nhIN huMdy. rUhF vfilaF dI hXfq dIaF CuhF pf ieh vI rUh dI qfsIr aÉiqafr kr lYNdy hn. pMjfb dI ÌkIrI lfhOr bfJoN kd bwcdI hY. cMn qfry iksy gridÈ 'c sn qy sfzf buwlHf kMjrIaF dy inwky ijhy kfÌly nfl Èihr lfhOr vwl quiraf af irhf sI. Auhdy kdmF 'c bihblqf qy awKF 'c ilÈk sI. idl df ÈOk AuCfly mfr irhf sI qy buwlHf zfhzf eI sohxf lwg irhf sI. rfhF 'c lok KV KV Auhƒ dyKdy qy hYrq nfl iewk dUjy ƒ kihMdy Ìkr ƒ qF lohVy df rUp ciVHaf hoieaf.

AuDr Èfh anfieq df Aurs vI lwg igaf. Auhdy dr qy ÊrIb-gurbf, gdf-ÌkIr koeI ÉflI nhIN sI jFdf. Èihr dy kmly-rsly mMgqy sB Auhdy dr qy afx juVdy. pyÈfvr nfcIaF, kMjrIaF, nkfl sB AuhdI cOKt qy afx juVdy. Èihr dy kuwqy vI Auhdy bUhy qoN rwj ky muVdy. iËMdgI qoN Auprfm, duwKF dy sqfey, nfkfm, KfihÈF vws peI BolI lokfeI sB Auhdy dr qy afs lfeI bYTy rihMdy. gunfhF dI rsfql 'c zuwb cuwikaf ƒ vI Auhdy dr qy af bc jfx dI AumId pYdf ho jFdI. Èfh anfieq duafly iewk hjUm juiVaf rihMdf, ijs ƒ idl hI idl AuhdI rUhfnI ajmq qoN iewk afsrf imilaf hoieaf sI.

PkIr dI bMdgI cuwp-cupIiqaF hI lokfeI dy duwKF df boJ cuwkdI hY. AuhnF dI cuwp dy aMqRIv mMzlF ivwc mnuwK dy afpxy kmfey gunfhF qy duwKF leI aQfh vydnf huMdI hY. ÌkIr afpxy jfp nfl lokfeI dy gunfhF ƒ awlfh dy hËUr rihm dI Cihbr Qwly ilafAuNdf hY. afpxy gunfhF ƒ hAUmYN 'coN Puwtdy ivdvqf dy cqur QMm dyx vfilaF leI ÌkIr afpxI duaf Ëfieaf nhIN krdf blik AuhnF ƒ rwbI ÊËb vwl jFidaF qwkdf hY. ÌkIr dI duaf mfsUmI ƒ pfldI hY.

Èfh anfieq ny lfl cogf pihinaf hoieaf sI. Auhdy gl ivwc cmkdy pwQrF dI kImqI mflf pfeI hoeI sI. Auh afpxy afsn qy bYTf sI. rfg qy nfc hr pfsy jobn qy sn. dUr dUr qoN lok ies Aurs 'c Èfiml sn. ijs iksm dI cfhq lY koeI afieaf sI sB dIaF murfdF pUrIaF ho rhIaF sn. ÌkIr iensfn dy vihm ƒ vI invfjx df bl rwKdy hn. jy rUhfnI aËmq ipafr ƒ vihm dy gihixaF nfl nf iÈMgfry qy iPr AuhnF ƒ hr rMg nfl invfiËÈ nf kry qF iensfnI XkIn ƒ hfisl krnf nf-mumikn hY. ipafr iÉafl dIaF AuWcIaF-suwcIaF qrqIbF dI mMg nhIN krdf. ieh qF afpxIaF iËwdF aVIaF qy vihmF dI husIn mMg ƒ pUrf krvfAuNdf hY. Èfh anfieq dy bUhy jo afieaf mflfmfl ho igaf. qMg-dfmn vfilaF dy pwly PYlfa PYlfa ÉYrF pfeIaF geIaF. ÌkIrF ny srIr qy mn dy rsF dy sMgIqk pVfvF ƒ awlfh dy ivrd 'c mfr mukfieaf huMdf hY. AuhnF dy iqafg qy sMjm dy Ëbq mOq qoN pihlF mrn dy mukfm qy huMdy hn. AuhnF dy murdf afpo 'coN awlfh pfk dI Xfd hI AuT rhI huMdI hY. ijsm dI vIrfn hflq 'c awlfh df ivrd rfg nfc ivwc iËafdf jobn AuGfVdf hY. sUÌI sMgIq sMgIq dy dYvI pRBfv 'c ijsm qy mn ƒ mOq iCnF qy nhIN lY jFdf. blik pRhyËgfrI qy iqafg nfl mn qy ijsm dIaF vIrfnIaF dI nZfl hflq dy akyNvyN ƒ sMgIq dy qIKx Ëor nfl KyVy 'c ilafAuNdf hY. so ÌkIr afpxy duafly sMgIq ƒ pfldy hn. pyÈfvr nfcIaF, kMjrIaF, kvfl qy nkfl sB ƒ AuhnF dy duafry dI bÉÈ huMdI hY. afpxy boJl amlF dy bfvjUd nfcIaF, vysvfvF sB ÌkrF dy dr jf pivwqr ho muVdIaF hn.

Èfh anfieq duafly iewk hËUm juiVaf bYTf sI. Auhdy sfhvyN Zol vwj rhy sn. CYinaF dy Cxkfty AuT rhy sn. KVqflF dIaF CxkdIaF DunF qy algoiËaF dy pMCIaF dIaF zfrF dy cihkx vrgy bol akfÈF ƒ ivsmfdI avfËF nfl BrpUr kr rhy sn. Èfh anfieq ijsmF qoN pfr dI ngrI 'c AuzfrIaF lf KuwlIHaF dOlqF lutf rhy sn. ÌkIr dy vjd qoN kMjrIaF vfry jf rhIaF sn. sB ijsm rUhF dI rMgq 'c Zly pey sn. rUh dI pfrdrÈqf iewk husIn prdy 'c mblUs ho cwldI hY. pr iesdy asr afpxI hoNd df aihsfs krvfAuNdy rihMdy hn. Èfh anfieq duafly juVy hjUm dy sfry mfhOl ivwc kuwJ aijhf joÈ, qfËgI qy hOly Puwl vrgf kuwJ sI, ijs qoN sfÌ ids afAuNdf sI ik eyQy kuwJ vwKrf ijhf vfpiraf hoieaf hY. rUhF dy dysF dy Byq prdy qy pey pridaF 'c rih afpxI nËfkq ƒ sFBdy hn, pr afpxy cfnx nfl rOÈn hoeI ÈYa ƒ poÈIdf nhIN rihx idMdy. sfry hjUm 'coN cfvF nfl iBwjIaF vfjF AuWT rhIaF sn qy ivwc ivcfly msqI dy aflm 'c bYTy Èfh anfieq dI 'vfh` gUMjdI qF ieMÖ lwgdf ik ieh sfrf jÈn srIrF 'c nhIN sgoN rUhF dy dys 'c vfpr irhf hY. sfry jÈn 'c Èfh anfieq dy bol ieMÖ gUMjdy ijvyN AuWc asmfnF dI nIlwqx ivwc lMmIaF DOxF vfly sÌyd hMsF dIaF avfËF 'c rfj-hMs afpxI afvfË rlf dyvy. afvfËF df husn kI dwsIey? nIl sfgrF coN ijhVy moqI hI cugdy hox AuhnF dy bol kI ho skdy hn.

kMjrIaF ËorF nfl nwc nwc byhfl hoeIaF peIaF sn, kvflF dIaF avfËF bulMd ho hor AuWcIaF ho rhIaF sn. lokF ƒ hfl pY rhy sn. koeI nwc irhf sI. koeI iewk twk murÈd ƒ qwkdf hMJU kyr irhf sI. aOrqF bwicaF ƒ lY pIr awgy Juwk rhIaF sn. axKF vflIaF AuWcIaF DoxF Juwk Juwk murÈd dy slfmF guËfr mfx mihsUs kr rhIaF sn. Èfh anfieq sB dy ipafr 'c byinafË bYTy sn. AuhdI awK aYnI rOÈn sI ik kMjrIaF dI inwkI qoN inwkI adf ƒ vI nËr 'c rwK rhI sI. qflF df Ëor, adfvF df vhfa sB kuwJ AuhdI nËr 'c quwl ky AuhdI rUh 'c jËb ho irhf sI. kMjrIaF Gyry Gwq-Gwq, GuMm - GuMm nwcdIaF peIaF sn. GuMgrUaF dI Cxk hvfvF 'c rsIlf px pYdf kr rhI sI. afly-duafly drÉqF AuWqy pMKIaF dIaF zfrF lgfqfr Auqr rhIaF sn.

asmfn ivwc hlky pIly bwdl Cf rhy sn qy sUrj dIaF ikrnF AuhnF 'c ajb aTKylIaF pYdf kr rhIaF sn. AuhnF dI iplwqx dy ivc ivwc asmfn df nIlf nIlf rMg idlkÈ lg irhf sI. dUr pUrb vloN iewk TMzf hvf df buwlHf AuWiTaf qy Èfh anfieq ƒ Cuh rfvI vfly pfsy lMG igaf. rfvI dy JwlF lfgy tfhlIaF dIaF iJVIaF 'coN morF dIaF kUkF AuWTxIaF ÈurU ho geIaF. JwlF 'c zMgr cfrdy pflI hYrfn sn ik mhIaF Gfh cugx dI bjfey DOxF cuwk Èihr vwl ikAuN dyK rhIaF sn. jfn ƒ hOl pfAuNdI koiel dI kUk hvfvF 'c PYl rhI sI. kxkF dy dUr PYly son vihxF kMZy kysU df ruwK BFbV vFg bl irhf sI ijvyN murÈd dy ivCoVy 'c murId df sInf bl irhf hovy. mYrf pYlIaF 'c KVI iewk inwkI ijhI tfhlI qy bYTf ppIhf ajy vI ipRAu ipRAu alfp irhf sI.

Èfh anfieq dy swjy hwQ ijQyy buwlHf bYTdf sI Auh QF KflI ipaf sI. lokF dIaF gwlF 'c iewk do vfr buwlHy df iËkr afieaf. pr Èfh anfieq dI sÉqI ƒ Xfd kr ieh gwl AuQy hI nwpI jFdI. buwlHy dy Èihr Cwz jfx mgroN iewk vfr qF lokF 'c suMÖ PYl geI sI. iPr hOlI hOlI Auhdf nF lokF dy idlF 'c zUMGy QfeIN qF mOldf irhf pr AuhnF dIaF gwlF 'coN Auhdf iËkr Gwt igaf. awj Aurs qy AuhdI ÊYr hfËrI sB ƒ mihsUs hoeI. kmfeI vfilaF ƒ aMdroN Ébr sI ik buwlHf awj df mOkf gvf nhIN skdf.

hjUm dI swjI guwT 'coN acfnk GuMgrUaF dI qyË avfË AuWTI qy sB df iDafn AuDr iKwicaf igaf. rMg brMgy kwpVy pfeI kMjrIaF df iewk inwkf ijhf JuMz slfmF guËfr Juk Juk nwcdf awgy vwDxf ÈurU ho igaf. kMjrIaF dy qOr vwKry sn. AuhnF dIaF adfvF inrol nfc dI jfc 'coN nhIN sn AuWT rhIaF. blik ivsmfd dI koeI qIKx axI AuhnF aMdr KuBI pRqIq huMdI sI. koeI nYxF dI Kyz AuhnF KyzI lgdI sI. sB pfsy iewk dm cuwp psr geI. lok hYrq nfl AuhnF ƒ qwk rhy sn. AuhnF kMjrIaF dy Gyry ivckfr sfvy-sUhy kpiVaF vflI hflo-byhfl hoeI peI sI. ijvyN Auhdy pYrF Qwly BFbV pey mwcdy hox. Auhdy srIr 'c joÈ dy AuCfly Aubl rhy sn. ipV ivwc vVidaF hI Auhdf ijsm kMbxIaF dIaF mcldIaF QrfhtF nfl DVk irhf sI ijvyN cMdn dy ruK ƒ awg dIaF lptF Gyr lYx. lwKF JrnftF Auhdy isr qoN pYrF qwk mcl rhIaF sn. koeI ÈYa JeIaF lY lY bfhr ƒ DfAuNdI qy Auh iksy BfrI vyg nfl afsy pfsy Aulr irhf sI. Auhdy ijsm ƒ koeI ÈYa qoV qoV suwtdI. Auh afpxIaF bfhF sIny nfl Guwt-Guwt hwQ mroVdI. koeI Ëorfvr pMKI Auhdy ijsm dy ipMjry 'coN bfhr inkl asIm hox leI qrlo mwCI ho irhf sI. Auh ajIbo grIb pfglF vrgy joÈ nfl hrkq kr irhI sI. AuhnF kMjrIaF ny Èfh anfieq sfhmxy phuMc iewk Gyrf vl ilaf qy sfvy sUhy kwpiVaF vflI kMjrI ny vI Aus Gyry 'c afpxI QF lY leI. AuhnF ny GuMm-GuMm nwcxf ÈurU kr idwqf. Auh nfc sI ik asmfn vI hYrq 'c af gey. iksy njUmI ny sohxIaF sMvrIaF rfqF ƒ qfiraF dI grdÈ kI dyKI hoxI hY. lok aÈ aÈ kr AuWTy. nfc dI iqRKf ny lokF ƒ ivsmfd dIaF nvINaF mMiËlF qYa krvf idwqIaF. rks nÌs nfl cldy jMg ƒ qIKxqf idMdf hY pr ieh nfc qF msqIaF dy hVH vgfAuNdf iensfn ƒ byÉudI dy aflm Qwly lY jf irhf sI. pMjfb dy asmfnF Qwly Auh rMg AuCfly jf rhy sn ik pMjfb dI rUh sdf leI msqIaF dy nIrF 'c nhf rhI sI. ieÈk pihly kuafry supnmeI AuCfilaF 'c nhIN blik drd dIaF mOq nfl tkrfAuNdIaF CwlF dy AuCfly nfl jIvn mOq dI Kyz nwc irhf sI. nfc jIvn dy lMmy supny nhIN bws kbUl jF nfkbUl dI afÉrI GVI 'c QrQrf irhf sI. ijvyN suhfgF dI PulkfrI dy Puwl kwZdI df awQrU tpk sUeI dI nok qy iewk pl cmk rMgly DfigaF 'c jf smfey, buwlHy dy drd dI cIs vI Auhdy nfc dI rMglI adf 'c smf geI sI. drgfh dy ÌirÈqy AuWicaF mnfiraF qoN JfqIaF mfr Drq ƒ rUp cVHdf dyK rhy sn. arÈI prIaF qy hUrF afpxy nfc df mfx tuwtdf mihsUs kr rhIaF sn. nfc df iqwKf vyg afpxy jobn dI isKr qoN hor isKr vwl lgfqfr vDdf jf irhf sI. lok hYrq 'c sn ik iesdI koeI isKr vI hY jF iksy bulMdI qy phuMc iesdf rsIlf joÈ koeI mMiËl vI rwKdf hY? pr ijnHF ny murÈd dy ivCoVy ƒ rUh qwk mihsUs kIqf hovy AuhnF dI qVp qy ipafry ƒ pfAux df cfa koeI isKr nhIN isrjdf. ikAuNik hr isKr dI hwd huMdI hY qy ieh hwd aijwq plF dI isrjxf nhIN krn idMdI. ivCoVy dI hUk, imlfp dI iÈwdq ivwc asIm mMzlF dI amuwk prvfË dIaF bulMdIaF vwl sÌr krdI afpxy leI nvyN qoN nvyN asmfn vI nfl hI isrjdI hY. kMjrIaF vl-vl, lihr-lihr, Aulr-Aulr, qyË lYa 'c nwc rhIaF sn. AuhnF ny ijhVf Gyiraf Gwiqaf sI Auh nUr dy BFbV vFg bl irhf sI. AuhnF dy GuMm GuMm nwcx dI Ëorfvr rÌqfr ny lokF dy mnF dI sfrI ihljul QMm leI sI. Auh nwc rhIaF sn jF murÈd df ieÈk AuhnF dy ijsmF 'c DmflF pf irhf sI. akl df ies GVI ieh Ìrk krnf iblkul soBf nhIN idMdf ikAuNik AuhnF nfcIaF dI vwKrI hsqI nfc dy jobn ny Kor CwzI sI. Aus Gyry 'c sfvy-sUhy kpiVaF vflI ƒ hor hI rMg ciVHaf hoieaf sI. Auhdy aMg aMg 'c lwKF ibjlIaF Drk rhIaF hox. AuhdI hrkq sfAux mfh dIaF ibjlIaF vFg cMcl sI. ijvyN sfAux dy pihly bwdlF ƒ qwk msq ihrnIaF dy nfË hor AuCfilaF 'c af jFdy hn. Auhdf ijsm kMbxIaF lY lY Drkdf sI. iksy bysuD jƒnI vyg nfl GuMmdf qfl BrpUr ieh Gyrf inrol srIr dI Kyz nhIN sI ho skdf. hr adf hr kdm kmlf dI lYa 'c Zilaf ipaf sI pr sfvy-sUhy kpiVaF vflI kMjrI jdoN Èfh anfieq dy sfhmixAuN lMGdI qF afpxy qIKx lor 'c iewk pYr lYa qoN bfhr mfrdI qy muV nfc dI lYa 'c alop ho jFdI. sB kuwJ kmfl sI. sfry iekwT 'c isrÌ Èfh anfieq ƒ, murÈd ƒ ieh kdm byhwd qklIÌ dyh sI. hr vfr Aus nfcI dy sfhmxy afAux qoN pihlF Auhdf idl iewk glqI dy duhrfAu kfrn drd nfl ivMinHaf jFdf. sB kuwJ lfimsfl pr ieh iewk kdm dI Btkx ikAuN? murÈd dI nËr ies kdm ƒ drd dy ikhVy rUhfnI pihlUaF 'c Zfl Zfl dyK rhI sI ies bfry kihxf kiTn hY. acfnk Auhdf drd iksy hor drd nfl jf imilaf qy Auhƒ buwlHf Xfd af igaf. buwlHy 'c vI ies nfcI dy kmfl vFg sB kmfl sn pr iewk kdm dI Btkx ny Auhdy rUhfnI mMzlF ƒ ÈfierI dy GyiraF qwk sImq kr idwqf sI. rUh dI Kyz 'c buwlHy df iewk kdm lYa qoN bfhr sI qy ies sfvy sUhy kpiVaF vflI df vI iewk pYr bfhr vwj irhf sI. Èfh anfieq ny aMdrlI awK dy cfnx ƒ ijsmfnI awK 'c suwt dyiKaf ik ieh buwlHf hI hY. lok cuwp sfDI iewk twk nfc dyK rhy sn. cfr cuPyry gYbI adb 'coN jfgI cuwp psrI hoeI sI qy nfc df jobn Jwilaf nhIN sI jf irhf. acfnk Èfh anfieq cuwp dIaF hËfrF qYhF ƒ cIr bulMd afvfË 'c boly, ”Eey qUM buwlHf hY.” ibjlI qoN qyË nfc Xkdm QMm igaf qy lok rsIly nÈy 'coN inwkl iekdm hYrq Ëdf ho gey ikqy Èfh anfieq df kihxf ies grIb qy nf jf pey. buwlHy ny Kwby hwQ nfl GuMz cuwikaf qF lok Auhdf ichrf qwk qRfh qRfh kr AuWTy. Auhdf lfl-surK ichrf zr nfl pIl-BUk ho igaf sI. buwlHy ny iekdm afpxf msqk sfeIN dy kdmF qy rwK idwqf qy bhuq hI mfsUmI 'c ikhf, ”sfeIN jI, buwlHf nhIN mYN qF Buwlf hF.” Èfh anfieq koloN afpxy mfsUm Èfigrd dI BolI adf df asr Ëbq 'c nf rwiKaf igaf qy Auhny buwlHy ƒ bfhoN PV afpxy sIny vl iKwc ilaf qy inwGI glvkVI 'c lY ilaf. Auey loko buwlHf murÈd dy dr qy bÉiÈaf igaf.

buwlHf kfivk-rMgF ƒ rUhfnI jlfl dI cfhq 'c pfln vflf ÌkIr hY. ies ksrq ivwc bulMd ielm df afsrf vI nfl cldf hY. kivqf, ielm qy ÌkIrI df aYnf ÉUbsUrq myl buwlHy dI aQfh mfsUmI 'coN Aupjdf hY aqy iesy krky Auh murÈd dI imhr Qwly pRvfn cVHdf hY.

bhuq vfr mkbUl ÈfierF ivwc ÈfierI, ielm qy ÌkIrI sohxy qfl dy kudrqI rMg pYdf nhIN krdI ikAuNik ielm dI qIKxqf AuhnF aMdroN mfsUmIaq dy sfry pfsfr qihÈ nihÈ kr idMdI hY. ielm df psfr aMdrlI hXf gvf bYTdf hY qy afpxy vfDy leI byhXfeI df afsrf lY lYNdf hY. ieh byhXfeI igafn pRfpqI leI ivdvfn dy sIny 'coN axK mfr mkfAuNdI hY qy JUT, Pryb, mkr, cusq-clfkIaF qy doglI ibrqI ijhy aOguxF df pRvyÈ krf idMdI hY. ies pRkfr ivdvfn jIvn dy iËafdf pfsfrF 'c dfÉl hox dy mOky bxf lYNdf hY. pr Aus dI iËMdgI nfl muhwbq, iensfnI irÈqy sB ies mfniskqf dy iÈkfr ho jFdy hn. mfsUmIaq Auhdf sfQ Cwz jFdI hY qy Auhdf ivvhfr nftkI ho inbVdf hY. hËfrF ÈMky Aus dI rUh qy Bfr pf idMdy hn qy Auh qyj akl nfl AuhnF dy jvfb qlfÈ krdf hY pr hor asMK ÈMkfvF kqfrF bMnH afAuNdIaF hn qy Auh iehnF dy hor AuWqr lwBdf afpxI ivdvqf cmkfAuNdf iËMdgI dI asl rOxk qoN bfhr kr idwqf jFdf hY. AuhdI mhfnqf df dfierf kfgË bxdy hn iËMdgI nhIN.

kvI dy anuBv df Durf rUhfnIaq dy iksy Ëorfvr vyg 'coN Aupjdf hY, sfzI nËr 'c qF asl ÈYa iehI hY. bfkI gux qF iesy mrkË 'coN suafvF vFg Puwtdy hn. AuWcI kivqf ivwc rUhfnIaq aMÈ nhIN blik sB kuwJ dI jnm-dfqI hY. pr jdoN kvI df Dur akl dIaF mhIn ivafiKafvF 'coN Puwtdf hY qF Auh ivsmfd dI QF ivÈlyÈx ƒ pihl idMdf hY. bfkI gux kvI dy iksy hor mfnisk soimaF 'coN af kivqf ƒ rOxk BrpUr bxfAuNdy hn qF Aus ivwc ivrlF kudrqoN hI rih jFdIaF hn. ieh ÈfierI mnuwK dy rUhfnI sÌr dI bypRvfhIaF vflI Èfn nhIN bxfAuNdI. ikAuNik iehdy Dur aMdrly anuBv ny XkIn dI dOlq nfl hnyrIaF guÌfvF ƒ rOÈn nhIN kIqf huMdf. ies hflq ivwc qyË Xfd ÈkqI qy aklI igafn kivqf dy bfhrI ijsm ivwc rUhfnI mfhOl dIaF loVINdIaF cIËF iekwqr kr qy ivdvqf 'coN ÈfierI dy rU-b-rU hox vfly iensfn ƒ pRBfivq kr idMdI hY. ies hflq ivwc Èfier afp vI ieiqhfs ivwc vwzf nF Cwzx df iewCuk ho jFdf hY. AuhdI ËhIn buwDI qy pldI kfivk-pRiqBf df Durf pRmfqmf ƒ isjdf krnf ËrUrI nhIN smJdf. ieh ÈfierI kOmF dy bfhrI msilaF 'c Ìfiedy krdI igafn GyiraF ƒ iksy anupfq qwk PYlfAuNdI, Auhdy duwK suwK ƒ Ëjbfq dI qIKxqf qF pRdfn krdI hY pr rUh dy pFDI ƒ afrfm nhIN idMdI. ieQy Èfier afpxy hwT jogI vfly vIBqs Ëbq nfl afpxI CotI iÌqrq ƒ ÈfierI 'c iswDf dÉl nhIN dyx idMdf pr Ausdy aMdroN aMdr hI anuBv dy aidRÈt Gyry ismt jFdy hn. ÈfierI idwsdIaF qrqIbF 'c kmfl jfpdI vI BolI lokfeI 'c kmfl df ruqbf hfisl nhIN krdI. Èfier igafn qy suhj ƒ qF iksy hwT nfl kuJ hwd qwk bcf lvy pr rUhfnIaq qF aglI Kyz hY. jo kuwJ Èfier lukf irhf hY Auh Ausƒ vI nÈr krvf suwtdI hY. hr pfKMz dI Aumr QoV icrI huMdI hY. rwbI inXm 'c hryk ƒ nf kuJ Gwt imldf hY qy nf hI kuwJ vwD. cqurfeIaF isafxpF iksy kMm nhIN afAuNdIaF jo mflk dI imhr 'c imly AuhI nfl inBdf hY.

pr buwlHy Èfh dy klfm dI ÉfsIaq ieh hY ik Ausdy AuWcy ielm aqy kfivk-prvfË ivwc mfsUmI rUhfnI iKwc vFg brkrfr rihMdI hY. AuhdI rUhfnI iKwc ivwc kfivk qwqF df rlyvF qF hY pr AusdI pfk-sIrq mfsUmI kfrn Aus AuWqy murÈd Èfh anfieq kfdrI df rihm Biraf hwQ hY.

ieh Auh avsQf hY ijQy ielm afpxI qIKxqf qy phuMc aidRÈt ƒ idRÈt 'c ibafn krn dy kfbl bx ky vI afpxI sfdgI brkrfr rwKdf hY, afpxy afly-duafly dy jIvn 'coN hI mnuwK dy AuWcy rUhfnI sÌrF dI Éurfk hfisl krdf hY. ielm leI ieh pRfpqI PÉrjog huMdI hY. pr jdoN aijhy ielm nfl jIvn dI nykI 'coN AupjI klpnf vI juV jfey qF ielm dy afDfr qIKx msqIaF dy lor 'c plt mn dIaF sUKm qoN sUKm ÈkqIaF jgf rUhfnIaq df rs vI pIx 'c kfmXfb ho jFdy hn. iehnF dy myl nfl ivsmfd dIaF qIKx kMbxIaF, msqIaF dy qIKx lor qy kfivk prvfË dy akih suwcy rUp iensfn ƒ nsIb ho jFdy hn. buwlHy Èfh leI jIvn dI pivwqrqf qy Ìryb qoN mukq Boly ieÉlfk kfrn klpnf AusdI ÈfierI dI pRfpqI vI hY qy rUhfnI pVfvF ivwc iewk ÉUbsUrq mhIn pfrdrÈI prdf vI.

buwlHy dIaF qIKx msqIaF sgl smuMdr ƒ asmfnI cMn vwl nhIN iKwcdIaF blik iewk iewk lihr ƒ AuCfl idvfAuNdIaF hn. buwlHy dy sIny 'c mcldy rfg dI lYa sfzy mnF 'c qVp, ibhblqf, ivCoVy df qIbr aihsfs msqIaF, Xfr dy dIdfr leI mcldy supny pYdf kr qIbr qUÌfnF df vyg pYdf krn dy smrwQ hY. pr mnuwK df sgl afpF ienHF bulMd BfvF dI rUh ivwc pRvyÈ krky vI afÉrI Drvfs qy afÉrI mukfm hfisl nhIN krdf. buwlHy ƒ ipafr df kI nhIN pqf qy Aus ny afpxy jqnF ivwc ikhVI ksr bfkI rihx idwqI hY? sfrf aflm jfxdf hY ik buwlHf iehnF svflF qoN brI hY. pr buwlHy df klfm bMdy dy aMdr ƒ iksy afÉrI mukfm dy hvfly krf AuhdIaF sB qlfÈF ƒ sdIvI rUp 'c Éqm nhIN krdf. Auhdy sMgIqk qUÌfnI joÈ ivwc ieÈk hkIkI dIaF rmËF imËfjI kyNdrF dI BrpUr nyVqf 'c rih mn ƒ rMgIn DUh pfAuNdy aihsfs nfl bÊlgIr hn.

buwlHf nwcdf gfAuNdf aqy qyË msqIaF nfl Biraf pMjfb 'c QfAuN-QfeIN quiraf iPrdf. pMjfb dy lok sMgIq qy lok kfiv dy iqwKy msqfny rMg Auhdy klfm 'c af msq dIvfinaF hfr nwcx lwgdy. mnuwKI mn ivcly rUhfnIaq qoN munkr hox leI pRyirq krdy ihwisaf AuWqy buwlHy df klfm qIKx msqIaF dy husn-bfx qy sMgIqk Ëor dIaF rsIlIaF CwlF mfr AuhnF ƒ rUhfnIaq dI XkIn-idhfnI krvfAuNdf hY.

buwlHy dy aMdrly pfsfr Ausdy klfm 'coN qy Auhdy inwq jIvn dIaF GtnfvF 'c Auqr rhy sn. vwzy kvIaF aqy drvyÈF dy klfm dI hfQ AuhnF dy bfhrI mfpdMzF nfl nhIN blik AuhnF aMdr sfjy inwjI bRihmMz qy jIvn rsikqf dy soimaF ƒ pihcfnx nfl hI pY skdI hY. ieQy ivcfr islisly jF lÌËF dIaF lVIaF jF hor kfivk-ÉUbIaF arQhIx ho jFdIaF hn ieQy klfm dy aMdfË dI inrmlqf qy kudrqI vhfa hI aMdrlI hflq dI gvfhI huMdy hn. iÉafl qF ibnHF aMdrly anuBv dy vI bxfey jf skdy hn pr aMdfË mFgvy jF igxqIaF imxqIaF 'coN nhIN bxdy. kvI isrjxhfr hY qy jy AusdI isrjxfqmk pRiqBf Aus arÈI aËIm Éflk ivwc afpxf QF nhIN bxfAuNdI qF hAuN dy inwky GyiraF dy dÉl ƒ rokxf nf-mumikn hY. isrjk dI hAuN dy sUKm rUp klfm ƒ mukMml rUhfnIaq dy pfrdrÈI ijsm 'c Zlx nhIN idMdy. kfl BYa, socF, iÌkr, mfnsk cqurfeIaF, byÊfnI kmfeI 'coN Aupjy kfivk-lÌËF dy afsry, kfivk-inrmlqf AujfVdy aidRst GyiraF dIaF AulJIaF Bfv lVIaF, rUh dI prvfË 'qy Bfr pfAuNdy iÉafl dy afzMbrI munfry, kvI-cyqnf ivwc pRvyÈ kr jFdy hn. ies avsQf qy kvI df jIvn-aml qy kfiv pRgtf ivwc aMqr af jFdf hY qy Auh kfiv jugqF qy hunrI hyr PyrF nfl afpxy aml 'qy prdfpoÈI pf jIvn dI kicafeI ƒ afpxI rcnf dy afsry Zwkx dI koiÈÈ krdf hY. pr iËMdgI dy afÉrI ÌYsly hunr nfl nhIN huMdy. hunr afÉrq df Ëfmn nhIN. pr buwlHy dy jIvn qy klfm drimafn aYnI zfZI ieksurqf hY ik AusdI pyÈkfrI 'c vI Auhdy aMdr ijMnI inrMqrqf aqy vihx dI qIKxqf hY. jdoN Èfier df jIvn-aml qy kfiv-pRgtf ivwc Ìrk pY jFdf hY qF ÈfierI dy aidRÈt mMzl qF ijQy suMgV hI jFdy hn AuQy Èfier dy jIvn ivwcoN sihj suBfa vwzIaF GtnfvF jnm nhIN lYNdIaF. pr buwlHy Èfh dI mfsUmI kfrn qy AuhdI aMdrlI hflq dI svwCqf krky Auhdy jIvn ivwc kmfl dIaF GtnfvF jnm lYxgIaF. buwlHy dI qIKxqf iËMdgI dy afm anuBv qy iÉafl dIaF bulMdIaF qoN bhuq aglyrI vsq hY. iesy leI iehdy ivsmfdI aihsfs ivwc Èfiml kivqf dy qwq ies dy rUhfnI qfl ƒ ÈorIlf bxfAuNdy hn. buwlHf aijhI aMdrlI hflq 'c hY ik Aus ivwcoN kmfl dy jËbfq qy ÌkIr DUh pfAuNdIaF GtnfvF jnm lYNdIaF hn qy isrÌ pYÊMbrI jlfl dy Ëbq 'c plIaF rUhF iehnF dy qIKx vyg dy awQrypx qy ieqrfË kr skdIaF hn. Èfh anfieq dI nfrfËgI df vI ieho sbwb sI. Èfh anfieq buwlHy dy kMjrI bx nwcx dI adf ipwCy kMm krdI bfl-mfsUmI qy mfiel ho afpxf hwQ Auhdy 'qy rwKdy hn nf ik buwlHy dI aMdrlI avsQf dy Ëbq ivwc afAux qy. kfivk rMgF 'c ÌkIrI ilafAuxf qy ÌkIrI dy Ëorfvr AuCfilaF leI kivqf df iesqymfl, dohF gwlF ivwc ËmIn asmfn df Ìrk hY. ÌkIrI AuCfilaF leI Ëbq mn dy hwT jF iksy shuM nfl hwQ nhIN afAuNdy. iehnF leI qF pYÊMbrI ichry dI pRIq df hVH cfhIdf hY ik ÌkIr afpxI bMdgI dy ivsmfdI aTwlH vyg ƒ vI pYÊMbrI sUrq dy nUr 'c hlUl kr sDfrn mnuwKI adfvF 'c afpxf afp lko sky.

aijhI hflq ivwc iewk vfr buwlHy Èfh Èihr btfly phuMicaf. Èihr dy cVHdy pfsy mIaF muhwly vwl iewk msijd kolo lMGidaF msq buwlHy ny anf-al-hwk df nfarf lf idwqf. sfry pMjfb 'coN btfly dI jrKyË ËmIn dy bfgF qy lihlhfAuNdIaF ÌslF ny buwlHy Èfh ƒ nÈafieaf hoieaf sI. Auhdy aMdrly Ëorfvr lihry bysfKqf Auhdy rom-rom 'coN AumHl rhy sn. aMdrlf msqfnf vyg Aus qoN TwilHaf nhIN sI jf irhf. Auhdf msqk aMdrly AujfilaF nfl dgdg kr irhf sI. msijd 'c bYTy muslmfnF ƒ bhuq guwsf ciVHaf qy AuhnF Bwj ky bfhr af buwlHy ƒ Gyr ilaf. buwlHf ajy vI msq-aMdfË nfl AuhnF ƒ dyK irhf sI. lokF df iewk zfZf hjUm Auhdy duafly iekwTf ho cuwkf sI. lok mfro-mfr pukfr rhy sn ik ieh kOx hY jo afpxy afp ƒ rwb-Aul-aflmIn df ÈrIk dws irhf hY. kuwJ Ëorfvr muslmfnF Auhƒ PV ilaf aqy ÈmÈyr Ëfn dy mkbry vwl lY gey. sMGxy ruwKF dy JuMzF Qwly sfrf hI Èihr afx iekwTf hoieaf. muslmfn hovy qy awlf dI brfbrI kry, lok ieh gwl soc vI nhIN skdy sn. buwlHy dIaF ivsmfdI-qwkxIaF dy aMdfË qy Auhdy AuWjly msqk ƒ qwk keIaF dy mnF 'c sihm vI Cfieaf sI ik ÌkIr df Ébry kI rMg hY? AuhnF muslmfnF ny buwlHy ƒ drÉq nfl bMnH idwqf qy ÉUb mfiraf. bhuq iËafdf kuwtx mgroN AuhnF puwiCaf ik dws awlf hY ik bMdf. qF buwlHy ny iewko dm ikhf ''bMdf``. Auhdy ''bMdf`` kihx ivwc koeI cqurfeI jF ivaMg nhIN sI blik iksy mfsUm adf df Bolfpx sI. ÌkIrI iksy mfnisk jugq dI muQfj ho ky mrË ƒ nhIN KolHdI blik Ausdy hfx df suhjmeI mfhOl isrjdI hY. AuhnF muslmfnF ny ikhf clo hux Cwz idE ieh bMdf bx igaf hY hux afpxy afp ƒ awlf nhIN kihMdf. iewk muslmfn ny drÉq ipwCy jf rwsf KolHxf ÈurU kr idwqf. rwsy dy vl iZwly huMidaF hI buwlHy dy ijsm 'c rwsy dy bMDx qoN Kuwlx ny aMdrly rUhfnI arQ gRihx kr ley qy Auh Pyr msqfinaF vFg isr mfrn lwgf. Auh muslmfn buwlHy ƒ KolH afp Èihr vwl qur pey. acfnk iewk muslmfn ny ipCFh ingfh mfrI qF Auh qwk ky hYrfn ik buwlHf msqI 'c nwcdf twpdf kuwJ guxgxfAuNdf af irhf sI. AuhdIaF albylIaF hrkqF qoN Auhƒ Èwk hoieaf ik ieh Èihr 'c af Pyr koeI ÉrUdI kMm krygf. Ausny afpxy sfQI muslmfnF ƒ ikhf ik buwlHf ikqy iPr Èihr af ky kuÌr nf mcfvy ies leI iehƒ iPr PV ky puwCo ik ieh afpxy afp ƒ bMdf smJdf hY ik rwb. AuhnF ipCfh prq twpdy afAuNdy buwlHy ƒ jf PiVaf. AuhnF ikhf ÌkIrf dws qUM bMdf hYN ik rwb. buwlHy ny sihj suBfa byhwd mfsUmI coN ikhf ''rwb``. sfry hYrfn pRyÈfn ho gey. AuhnF guwsy 'c af Ausy drÉq nfl buwlHy ƒ bMnH ies vfr bhuq mfiraf. buwlHy ny ijsmfnI bMDn vflI hflq ƒ aMdrUnI bMDn 'c qbdIl kr dyKxf ÈurU kr idwqf qy Auhƒ lwigaf ik ijhVf mnuwK rUh vwloN afËfd nhIN Auhƒ jIvn dIaF mfrF sihxIaF pYxgIaF Auh duwK qoN mukq nhIN. rUh df bMnHy jfxf duwKF ƒ swdf hY. buwlHf isr nIvF kr aijhy iÉaflF 'c msq sI ik AuhnF muslmfnF soicaf ik hux ieh TIk ho igaf lwgdf hY hux iehƒ puwCo awlfh hYN ik bMdf. buwlHy ƒ jdoN ieh svfl puwiCaf qF Auhny Jwt Auqr idwqf ik ''bMdf hF``. sfry muslmfn iewk dUjy vwl dyK kihx lwgy hux bMdf bx igaf hY iehdy bMDn KolH dyvo. Auh buwlHy ƒ KolH Èihr vl qur pey. buwlHy qy KulHidaF sfr hI KuwlHx dy aMdrUnI arQ BfrI ho gey Auh Pyr nwcx twpx lwgf. sfry hYrfn sn ik ieh ajb dIvfngI hY. Auh socx afÉr iehdf kI krIey? AuhnF guwsy 'c af keI vyr buwlHy ƒ bMinHaf qy keI vfr Cwizaf. pr buwlHy df AuhI AuWqr bMnHx qy bMdf Cwzx qy awlf. Èihr dI ies nukry cMgf rolf pieaf hoieaf sI. lok kuwJ hYrq Ëdf, kuwJ BYaBIq, kuwJ roh Bry qy kuJ duicwqI 'c sn. afÉr AuhnF buwlHy ƒ puwiCaf ÌkIrf kI Byq hY qyry ies qrHF krn df. buwlHy ny bVy zUMGy QF qoN ikhf jdoN bMinHaf AudoN bMdf jdoN Cuwtf AudoN rwb. keI sIinaF ƒ ieh rmËF vflf vfk qIr vFg vjf qy AuhnF dy hnyry koTVy cfnx nfl Br gey. bfkIaF kol koeI jvfb nf hox kfrn Auh cuwp ho gey qy mn hI mn socx lwgy ik bMdf awlf ikvy ho skdf hY. ÉfkI iensfn leI awlf lÌË vrqxf AuhnF leI sihxf aOKf sI Auh aMdro aMdr guwsy nfl Bry sn pr buwlHy ny ËfihrI Kyz 'c iewk cuwp vrqf idwqI sI.

mIaF muhwly ivwc kfdrI Grfxy dy bËurgvfr hËrq ÌfiËl-Aud-dIn kfdrI invfs rwKdy sn. Auh afpxI hvylI ivwc cubfry qy bYTy sn ik Èihr 'c pey rOly kfrn cubfry qoN Qwly Auqry aqy afpxy Èfigrd nsIr-Aul-hwk ƒ nfl lY ky ÈmÈyr ÉF dy mkbry (Èihr vfly iesƒ hdIrf qy BUlBulIaf vI afKdy hn.) vwl qur pey. AuDr muslmfn buwlHy dy juafb dy krfmfqI aMdfË awgy qF cuwp sn pr aMdroN kfÌI duwKI sn. Aulmf-ey-ÈrIaq ny soicaf ik buwlHy 'qy ÈrIaq dI iÉlfÌ vrËI df Ìqvf jfrI kIqf jfvy. AuhnF idnF ivwc muÊlIaf hkUmq ny aijhy jurm dI sjf mOq insicq kIqI sI. kuwJ muslmfnF ny ikhf ik Èihr ivwc ËfihrI aqy bfiqnI ielm dy ÉËfny kfdrI islisly dy bËurgvfr ÌkIr abulÌrh sXwd muhMmd ÌfËl-Aud-dIn kfdrI invfs rwKdy hn ieh mslf AuhnF sfhmxy rwiKaf jfvy. sfry muslmfn ieh slfh kr buwlHy ƒ PV AuhnF dI hvylI vl qur pey. rsqy ivwc hI AuhnF df sfhmxf ÌfËl-Aud-dIn kfdrI sfihb nfl ho igaf qy AuhnF buwlHy ƒ iewk ingfh nfl hI aMdroN bfhr dyK ilaf ik ieh ÌkIr ajy qrIkq dIaF mMiËlF qYa kr irhf hY qy afpxI AucfeI ƒ sFBxo asmrQ hY so ÈrIaq dI avhylxf kr irhf hY. buwlHy Èfh dy aMdrlf AuCflf ies ÌkIr dy nUrfnI dfVHy qy msqk dy qyjsvI pRBfv nfl iksy sMjm 'c af igaf. Aus ÌkIr dIaF awKIaF dI gihrfeI 'coN AuWTdy ÈFq BfvF aqy AuhdI qwkxI dy aQfh sihj ny buwlHy dy aMdrly AuCfilaF dIaF lptF qy msqfnIaF adfvF dy qyj vihxF ƒ, buwlHy leI hI iewk Èor bxf idwqf. Aus ÌkIr dy sihj tkfa qy Élfa ivwc qurdy Ausdy ijsm dy aQfh TrHMmy ny buwlHy ƒ afpxIaF hI adfvF bfry socx leI mjbUr kr idwqf. buwlHy ny Dox cuwk afpxy-duafly juVy hjUm ƒ qwikaf qF Ausƒ afpxI mËmfgIrI vI idKfeI idwqI. Auh hfly pUrf afpxy afp ivwc priqaf nhIN sI. afpxI msqI dy aTwlH vyg dIaF pYNdIaF DUhF df Ëor qy btfly dy ÌkIr dI aQfh sihj vwl lY jFdI ingfh aqy ies ingfh dy asr nfl afpxy bfry socx leI Éud-b-Éud AuWTI lihr, ieh sB kuJ buwlHy aMdr 'kwTf hI cl irhf sI. Auh iesy kÈmkÈ 'c AuliJaf ipaf sI qy ieh iKwcoqfx Auhdy koTVy dI hr nuwkr mwlI jf rhI sI. ÌfËl-Aud-dIn kfdrI dI hfËrI df hI asr sI ik aTwl vygF df QrQrfieaf qy jobn dy Ëorfvr lihiraF 'c ilpitaf buwlHf afpxy afp dI aslIaq ƒ nfp-qol irhf sI. ajy qwk ÌfËl-Aud-dIn kfdrI dy hoTF ny juMbÈ 'c afAuxf gvfrf nhIN sI smiJaf. AuhnF aMdr Ébry kI kmfeI sI ik AuhnF dy ijsm dI mOjUdgI hI buwlHy aMdrly qxfvF ƒ Aus sÌr ivwc lY afeI sI ik ijQy iewk lÌË boilaF hI sB kuwJ bdl jfvy. ÌkrF df bol ajfeIN nhIN jFdf ikAuNik AuhnF ny abol dIaF rmËF ƒ idl-jfn nfl kmfieaf hY. dunIaf df bol afpxy mn dy rOilaF 'coN Aupijaf huMdf hY jd ik ÌkIr Dur aMdrlIaF vfdIaF dIaF cuwp ngrIaF dy pfroN koeI mihkdf, ieqrF lwidaf, rsF df clUilaf qy kuJ kMbdf kMbdf sur ilaf bol dy hoTF 'qy sjfAuNdf hY. dunIaF dI cuwp ipwCy vI rOilaF dI ngrI 'coN jfgI eysy bsqI dI jfeI cusqI df Ëbq hI huMdf hY. ieh Ëbq iesy ngrI dy zyiraF ƒ pwky krn df Aupfa hI huMdf hY. ÌkIr, bol abol qoN awgy vfsf rwKdf hY aqy Auh bol qy abol dI ÉUbsUrq vrqoN kr, BfvF nfl klolF krdf, mnuwKqf ƒ bMdgI vwl qordf hY.

ÌkIr jdoN siQqIaF 'c Auqrdf hY jF AuhnF dy rU-b-rU huMdf hY qF Auh rwbI klfm dI hI iksy idÈf dI ivafiKaf krdf hY. Auh ielfhI sunyhy dI ivhfrkqf ƒ dYvI jlO 'c nmUdfr krdf hY. koeI iÉafl AuzfrI jF mfnisk vrqfiraF dI soJI ÌkIr dy iDafnI plF ƒ pkV nhIN skdI. ÌkIr dIaF siQqIaF ƒ iksy pfqr dy ivÈlyÈxI ibrqFq vFg vws nhIN kIqf jf skdf. AuhdI iDafnI ieksurqf qy bulMd-prvfËI glp dIaF jugqF qoN bhuq AucyrI hY. kyvl qy kyvl AuhdI Èfn df aDUrf ijhf gIq hI mnuwK ƒ gfAuxf nsIb hoieaf hY. ieh bhuqf kuJ bol abol qoN awgy vfprdf hY. ÊYb dy pivwqr pridaF 'c, nUr dy cfnx Bry iJliml iJliml krdy ryÈmI EhilaF ivwc, mihkF dI pqlI kUlI qih ipwCy, cfnxIaF dy cFdI rMgy drIicaF ipwCy qy ÈIrIN bolF dI sMgIq meI cuwp dy lfl-gulfl GuMz ipwCy ieh KyzF vfprdIaF hn.

buwlHy ny jdoN anf-al-hwk df nfarf lfieaf qF AuhdI suriq dI prvfË sfhvyN lokF dI hfËrI df aihsfs mnÌI ho cuwkf sI. iÉafl dI bulMd AuzfrI iksy iewk nukqy qo ibjleI kUMdF vrHf, rhI sI aqy ieh Ëorfvr aTwl vyg buwlHy dy Ëbq qoN bfhry sn. buwlHf jdoN Èihr viVHaf hI sI qF lihlhfAuNdIaF kxkF df jobn btfly dIaF ËmInF ƒ ciVHaf hoieaf sI. jobny dI isKr qy afeIaF pYlIaF JUMm-JUMm pY rhIaF sn qy aMbF dy sMGxy bfgF 'c bUrF dI mihk sB kuwJ niÈaf rhI sI. ikDry-ikDry inwkI-inwkI aMbI vI ruwKF ƒ afx peI sI. qy aMbF 'c luwk bYTI koiel dIaF vYrfgvfn kUkF arÈF qwk koeI snyhf phuMcf rhIaF sn. pRIqm dy myl leI vYrfg 'c kUkxf qy ËmIn asmfn ƒ awgF lf dyxIaF ismrn df aMdfË hI huMdf hY. aMbF 'c suhfgxF dy cfa pldy hn. pRIq dI aMdrlI nËfkq iesqrI dI koml mDurqf ivwc Zlxf nocdI hY qy DrqI dI bMdgI vI iesqrI dI iesy komlqf ivwc af ky afpxI isKr ƒ Cuh skygI. bMdgI df sB qoN Auqm gIq iesqrI BfvF ivwc gfieaf jfvygf. ijvyN srINhF ivwc ÈgnF dy cfa mOldy hn, ijvyN tfhlIaF dIaF kUlIaF lgrF 'c lMm-slMmy pihly pihly jobny dI JUm df pING vrgf lckIlf hulfrf huMdf hY. ipwplF dy qinaF dI kUlI prq ivwc jogIaF dy ipMzy cmkdy hn, qUqF dy sMGxy PutfiraF 'c sbË-poÈ ÌkIr df Jlkfrf hY, bohVF ivwc igafnvfnF dI lMmI Gflxf qy pRoV buwDI idwsdI hY, DrykF 'c DIaF df bcpnF qy bfbl dy ivhVy dI KuwlH smfeI hY iesy pRkfr aMbF dy isafh pwqF dy jobn qy sfvI aMgUrI Bfh mfrdy bUrF ivwc inwkI inwkI hrI aMbI qy lfl lfl cuMjF 'coN sItIaF mfrdy qoiqaF dy surIly ÈorF ivwc iesqrI dy mfhI imlfp dI qVp pYdf krdI mihk huMdI hY. aMbF dI niÈafAuNdI mihk df sMGxf srUr kuafrIaF cMcl vMgF dI iqwKI sur ƒ sUhy cUiVaF dy BrvyN gMBIr nfd vwl qordf hY. buwlHy aMdrlf bMdgI df mcldf jËbf aMbF dIaF mÉmUrI lptF zIkdf afpxy mfhI leI kUkdf, pIaf pIaf krdf Éud hI pIaf ho igaf sI. iesy srUr ivwc Ausƒ mMqk nhv (dlIl qy BfÈf dy asUl) swBy ivsr gey sn. ikAuNik qrk dI bfhroN idsdI qor ipwCy hËfrF BfvF dIaF AulJxf cwl rhIaF huMdIaF hn aqy ies dy afdrÈF ipwCy susq mnuwKqf dy hjUm dI bhuigxqI iDr df pyqlf mfnisk afsrf kMm krdf hY. iensfn dI sMgIq nfl QrQrFdI husnF BrI nfËf lwdI qor qrk dy ÉfikaF 'coN nhIN jfg skdI qy Ëubfn dy isDry inXm tuwt ky hI ielfhI gIq gf skx dy hwkdfr bxdy hn.

bhuqy sUÌI afpxI pihlI Aumr ivwc aflm lok sn qy akl dIaF bulMd-prvfËF qy AuWcy-burjF dy mflk sn. buwlHf vI ielm dIaF AuWcIaF tIsIaF ƒ Cuh Èfh ienfieq dI ÈigrdI 'c afieaf sI. ielm dI qyË qy jIa-jfn nfl kIqI Bfl, jdoN ivsmfdI hulfiraF qy isrjxfqmkqf dy qIKx kfivk rUpF vflI klpnf nfl juV jFdI hY qF Auh jdoN iewk nukqy qy kyNidRq ho ibjleI gqI Dfrn krdI hY qF iensfnI suriq aidRst rhws dy Ëorfvr anuBv 'c pRvyÈ kr jFdI hY. aijhy iensfn dI ielmI hflq qy sucyq Bfl ivwc awlf dI cfhq mOjUd hox kfrn ieh bykfbU vyg Aus qoN anf-al-hwk df pRgtfvf krfAuNdf hY.iÉafl dI apkV mhInqf qy AuzfrI Biraf ivsmfd afpxf Ëor idKfAuNdf hY qF klpnf afpxI qIbr gqI nfl mnuwKI anuBv dy aDfr bxy sB Éfky aMdroN qoV ky nÈt kr dyNdI hY qy afpxy vyg nfl anuBv dy nvyN asmfn qy ivsmfd dy BrvyN AuCfly pYdf kr idMdI hY. ieh ivsmfdI anuBv dIaF JrnftF jdoN vih qurdIaF hn qF inwkI suriq ƒ ielfhI suriq hox df afdrÈ hfsl ho igaf pRqIq huMdf hY. ies BfvF dI sMGxI hflq vflI zfZI GuMmxGyrI 'c sUÌI qoN bysfKqf anf-awl-hwk df aYlfn ho jFdf hY. pr buwlHy aMdr iehnF dohF hflqF qoN kuJ vwKrf vI cl irhf sI jo buwlHy ƒ Éud vI pqf nhIN sI. Aus DuMDly ijhy aihsfs dI aspÈtqf sB qoN vwD kImqI qy AuhdI DUh vwD rUhfnI sI. jy buwlHf ies dI hfQ pf lYNdf qF Auhdf rUhfnI mukfm hor hI huMdf.

ies avsQf ivwc buwlHy ƒ sB iewko rMg kpfhIN df nËrI af irhf sI qy Auh ies anuBv dy mukfm qy gf irhf sI, ''sfƒ pIaf ny afx Bulfey, roËy hwj nmfj nI mfey.`` btfly Èihr dy sB afrÌ muslmfn socIN pey sn ik AuhnF dy ipafry nbI hËrq muhMmd sfihb ƒ qF awlf pfk ny mYarfj dI GVI afpxy drbfr bulf ky pMj nmfËF qy qIh roiËaF df quhÌf idwqf sI qy ieh ÌkIr ikhVI hflq 'c nmfj roiËaF dI ÈrHf ƒ qoV pIaf afAux dI bfq pf irhf hY. nbI pfk qF lgfqfr sfrI sfrI rfq nmfj guËfrdy rihMdy qy svyr vyly Ìjr dI nmfj 'c muslmfn AuhnF dy pYrF dI soijÈ dyK ro pYNdy. nbI srvr muslmfnF dy pRym-jËby ƒ qwk ipGl jFdy qy ÈIrnI kurIaF do pwqIaF Ërf ku ihl ieh rfË Ëfihr krdIaF ik nmfj AuhnF dIaF awKF dI sIqlqf hY.

ÌfËl-Aud-dIn kfdrI afm muslmfnF jF buwlHy Èfh dI iksy iDr vwl nhIN KVy sn. ÌkIr iksy siQqI dy qxfvF ƒ Ausdy sgl psfry ivwc PYlfa Aus aMdrly inwky qoN inwky ivsQfr ƒ afpxI rUh 'coN lMGf idwsdI aklI qrqIb 'c bdldf hY. Auhdy bfhrI bolF nfloN aMdrly asmfn asgfh huMdy hn. ÌfËl-Aud-dIn kfdrI sfihb dI drgfh df ÌYslf Xfd kIqy iÉaflI-asUlF jF mfnisk AulfrF dIaF afdqF 'coN nhIN sI inklxf blik ËmIn-asmfn dI bMdgI dI qor ny sB kuJ qol ky ieh inrxf krnf sI. muslmfn afpxI QF TIk sn ik jd muhMmd sfihb df pYÊMbr nUr afpxy afp ƒ awlf dI Ëfq df ÈrIk nhIN dws irhf qF sUÌI drvyÈ kol ikhVI bMdgI hY jo ieh aYlfn Bry bfËfr kr rhI hY. dUjy pfsy buwlHy aMdrly msqfny hulfiraF ivwc mirafdf igxy imwQy inXmF qoN mukqI hfsl kr inwkI hoNd ƒ vwzI hoNd 'c jËb krnf locdI hY. iewk pfsy arÈF qy sdrqul-munqhf dy mukfm AuWqy pfxIaF qy qÉq ivCfeI bYTI awlf dI aËIm Ëfq df hukm dUjy pfsy Auhƒ kx-kx ivwc hlUl hoieaf dyK afpxy aMdr bYTy mfhI imlfp dIaF qfGF. iewk pfsy kbIilaF dI nslI mfniskqf ƒ kfbU kr awlf dy BYa ivwc ilafAux dy Tos rUp qy dUjy pfsy qrl hoey mn df ieÈk, jo vIrfnIaF pYdf kr afbfdIaF idMdf hY. ÌfËl-Aud-dIn kfdrI cuwp sn qy AuhnF dy iewk iÉafl 'c sgl bRihmMzI vrqfry PyrIaF pf rhy sn qy sgl bRihmMz 'c ieko iÉafl AuhnF dI cyqnf ƒ AuzfeI iPr irhf sI. pr ajy sB kuJ sfÌ nhIN sI.

lok cuwp sn. buwlHf cuwp sI. ÌfËl-Aud-dIn kfdrI cuwp sn. pr sfiraF dy aMdr Auh svfl jvfb cl rhy sn ik vwizaF aflmF dy mkfly vI mfq pY jfx. ÌfËl-dIn kfdrI aMdr iÉaflF dy BrvyN vihx vih rhy sn. hËfrF iÉafl anMq qyËI nfl aidwK asmfnF qoN AuWz af rhy sn qy iksy aidRÈt ggn ivwc jf alop ho rhy sn.

AuhnF iÉaflF ƒ awKrF ivwc Zflx nfl AuhnF dy qIbr vyg dI dws nhIN pY skdI. Auh soc rhy sn ''ÈrIaq, rUhfnI anuBv, kOmF dy sÌr qy smyN nfl AuhnF dy susq qy TMzy hox dIaF avsQfvF aqy pYÊMbr dI imhr dy aMdfË kI hn? ikAuN iehnF iswDy-sfdy muslmfnF ƒ iewk ÌkIr dI bMdgI dI AucfeI ny duwKI kr mfiraf qy AuhnF dy nbI pfk dI suMnq dy XkIn ƒ qVPf idwqf. kurfn pfk muqfibk ÈrIaq awKF hY, rsqf hY aqy rihmq hY. ÈrIaq qoN ÈurU ho ÌkIrI aml muV ÈrIaq ivwc hI ikvyN jf smfAuNdf hY aqy kOmF dy duwKF suwKF nfl afpxy afp ƒ ikMÖ rlf imlf ky qordf hY, pYÊMbr ieh jIvn-jfc kOmF ƒ bfÉUbI isKfAuNdy hn. rUhfnI anuBv ƒ pYÊMbrI jlfl qy kOm dy muwZly idnF qoN alihdf kr dyKxf iekihry hox df lwCx hY aqy kOm dI bhuq vwzI suihrdqf qy mfnvI ipafr sMg qurn dI afpxI iekihrI AucfeI nfl kIqI inrfdrI hI huMdI hY. rUhfnI anBuv vhI qy pYÊMbr dIaF rsIlIaF rmË BrpUr adfvF qoN tuwt afpxI AucfeI dI bfvjUd kOm dI sdIvI qy iËMdgI dI sgl BrpUrqf dI rihnumfeI krnoN asmrQ huMdy hn. pYÊMbr dy aMdfË iqMn-kfl dI rOxk afpxy ivwc mnuwKI sfdgI vFg smfeI rwKdy hn. kOmF afpxy sÌr dOrfn bhuq vfr afpxy jlfl ƒ TMizaF kr bYTdIaF hn qy dunIafdfrI dI ivÈYlI qrË apnf lYNdIaF hn. pr AuhnF aMdrly XkIn dy aidRÈt-bRihmMzF dy afdrÈ pfk pivwqr hI rihMdy hn aqy AunHF ny pYÊMbr dI suMnq ƒ ijhVI idRVqf nfl PiVaf huMdf hY AuhdIaF rUhfnI sMBfvnfvF iËafdf BrpUr huMdIaF hn. koeI vI iekihrI rUhfnI AuzfrI pYÊMbrI ivrfsq df PYslf kOm dy TMzy ihwisaf ƒ sfhmxy rwKky nhIN kr skdI. pYÊMbrI ivrfsq dy jlfl dy aMqRIv inXmF ƒ sfhmxy rwKky hI Aus nfl juVI kOm dy bfhrI rUpF dy inrxy hoxgy. sgl bRihmMzI vrqfry pYÊMbrI ichry dI rOxk 'c hI pldy hn aqy pYÊMbr df nUrI ichrf rwbI klfm ƒ hI pRkfÈdf hY. DuroN Auqiraf klfm qy pYÊMbrI adf rwbI ÈfË 'coN inklI sB qoN rsIlI sur dI JUm hn. pYÊMbrI nUr dy jlflI inwG bfJo 'ikqfb` pUry jlvy nhIN idKfAuNdI qy 'ikqfb` bfJoN pYÊMbrI adf dI ilÈk muajËy (krfmfq) vflI nhIN bxdI. so DrqI dI inwkI qoN inwkI ÈYa rUh dI mihk qlfÈdI hY aqy ijsmF dy lqIÌ suafd qy aklF dy burjF 'qy cmkdy isqfry afpxI rOÈnI leI Ìkr dy muqlfÈI hn. pr ÌkrF dI rUhfnI AuWcqf qy kfml-bÉiÈÈF dy AuWcy afsnF ƒ pYÊMbrI Et dI loV hY.sfilk dy sÌr dIaF aOGt GftIaF ivcfly Juldy qUÌfnF ƒ pfr krnf afpxy hwQ vs dI Kyz nhIN huMdf. sfilk ny murÈd df hwQ PV pYÊMbr dy bUhy qy apVnf huMdf hY. pYÊMbrI ichry 'c hr murÈd df rfh mukMml huMdf hY aqy murÈd pYÊMbrI nUr dI iewk irÈm hI huMdf hY.`` ies iÉafl nfl AuhnF dy inrMqr vihx ivwc iewk bfrIk ijhI qRyV peI qy AuhdI JIQ ivcoN AuhnF dyiKaf ik rUhfnIaq dy asmfn qy koeI zfZf sUrj cVH cuwikaf hY qy jo ËmIn asmfn dy rUhfnI vrqfiraF ƒ afpxI roÈnI nfl BrpUr kr Éud pRkfÈmfn ho bYTf hY. AuhnF ƒ iesy roÈnI nfl mblUs kfdrI Grfxy dy bËurgF sfeIN mIaF mIr dy kdmF dI afht df aihsfs vI hoieaf. AuhnF df jIa kIqf ik ies roÈnI Qwly afpxI bMdgI ƒ lY ky qurn pr ieh ivrl ipClf nËfrf CyqI hI alop ho igaf. qy sB kuwJ DuMDlf ijhf ho igaf. AuhnF sfhmxy KVy muslmfnF vwl qwikaf jo inmrqf nfl ÌYslyy dI ieMqËfr 'c sn. pr ajy ÌfËl-Aud-dIn kfdrI df aMdr Aus mukfm qy nhIN afieaf sI ijQy rmË df ikRÈmf vfpr sky. Auh afpxy socF dy vihx ƒ hVH vFg cldf dyK rhy sn. kUMjF dIaF AuWc asmfnI AuWzdIaF kqfrF vFg AuhnF aMdr iÉaflF dy pMCI AuzfrIaF mfr rhy sn. Auh pYÊMbr dI adf bfry soc rhy sn ik ''pYÊMbr bgYr rUh df koeI nËfrf mfixaf jf skdf hY jF nhIN. AuhnF ƒ ies gwl df aihsfs sI ik bhuq sfrIaF AuprpRfikRqk ÈkqIaF, sUKm qy gMBIr igafn AuzfrIaF aqy aidRÈt ByqF dI bhuq TIk pihcfx mnuwK kr skdf hY. pr pYÊMbr rUhfnIaq dy sgl bRihmMz ƒ DrqI dy inwky qoN inwky juË nfl bglgIr krf ky hI bMdgI dI isKr nmUdfr krvfAuNdf hY. pYÊMbr mnuwK mn aMdr smfey prfBOiqkqf dy ËrUrI aMÈ ƒ DrqI dI imTfs nfl joVI rwKx vflI nUrI dOlq hY. pYÊMbr bÊYr gihrfeI qy AucfeI dy anuBv mumikn hn pr kfl dI idsdI lMbfeI ƒ vI gihrfeI qy AucfeI ƒ joVdy kfl-iCn ivwc smf ky clf dyxf pYÊMbr df kMm hY. kurfn pfk vI iesy leI awlfh rwb-Aul-iewËq ƒ dhr (smF) df isÌfqI nF idMdf hY. pYÊMbr kul simaF dI bMdgI df isKr df Pl huMdf hY. awlfh ny afpxy nUr ƒ kfienfq dy ËhUr dy prdy nfl Zwk rwiKaf hY qy iesy rfhIN afpxI hoNd pRgt kIqI hY. ies ËhUr ivwc sB qoN ÉUbsUrq bÉiÈÈ pYÊMbr hI huMdf hY. BfvyN kroVF cMn mnuwK aMdr sVdy-bldy hnyr dI qpÈ ƒ afpxI TMzI nrm cfnxI nfl Éqm krnf cfhux, pYÊMbrI nUr bfJoN ieh hnyr mukx vflf nhIN.

pYÊMbr pRgt hI Aus mukfm qy huMdf hY ik DrqI dI koeI ÈYa, bMdy df koeI vwzy qoN vwzf aml Auhdf bdl nhIN bx skdf. aklF dIaF bfrIkIaF jdoN afpxIaF bfrIkIaF kfrn hI pycIdgI dy hnyrF 'c hOl Kf grk huMdIaF hn, bMdgI dy sUKm qoN sUKm nËfry jdoN afÉrI ichry dI jusqjU 'c iDafn dI ibjleI qIKxqf vflI qVp nfl ijsm cknfcUr kr bihMdy hn qy drdF ƒ TwlHxf nf-mumikn ho jFdf hY qy mMiËl bfJoN mOq vI cMgI nhIN lwgdI. jIvn-mOq dovyN hI mOq qoN bdbÉq ho jFdy hn. bMdy dIaF nykIaF, cMgy krm, qrs, iekihry ijhy vYrfg ajIb snk jgfAuNdy hn qy afpxI sDfrn AucfeI ƒ hI afÉrI mMiËl smJ svY-pUjf dy gulfm ho jFdy hn.

iÉafl idwsdy qoN axidwsdy vl sÌr krdf hY pr Ausdf ieh axidwsdf idwsdy dIaF ÉUbIaF vflf hI huMdf hY aqy mnuwKI buwwDI dy ivkfs nfl iesny hOlI hOlI idwsdy 'c qbdIl huMdy hI rihxf hY. ieh vI amuwk. ies krky iÉafl jgq ivwc idsdy qy axidsdy dI Kyz cldI hI rihxI hY. ieh axidwsdf idwsdy 'c plt byielmI dy ÉUbsUrq rUpF ƒ Kqm krdf rMg, rs qy husn ƒ Kqm kr igafn dI iswDrI scfeI nfl iËMdgI ƒ rUhhIx, sMgIqhIx bxf idMdf hY. ieh axidwsdf ijMnf idwsdy ivwc pltygf jIvn Enf hI iekhrf, mfnsk AulJxf BrpUr, pycIdgIaF, iekwlqf, boJl qy suMgVy hoeI mnuwKI cfvF vflf ho ijsm df jÈn vI gvf bYTygf. ieh TIk hY kuJ vihm tuwt jfxgy qy kuJ srIr ƒ shUlqF iml jfxgIaF pr jd Gr hI suMÖf ho jfvy qF ÉflI mkfn ivwc icrfÊ bfl ky kI lYxf? pr bMdgI dI isKr idwsdy qoN axidwsdy ivwc jf muwk nhIN jFdI blik ieh jfigRq ho idwsdy vwl prq afAuNdI hY. hflFik ieh axidwsdf kdI vI idwsdy 'c nhIN pltdf. ieQy axidwsdf idwsdy ƒ afpxy ijhf ivÈfl, AuWzxf qy asIm, sMgIqmeI qy rsIaf bxf Ausƒ sO sO husn cfVHdf hY. iesy pRkfr ÈrIaq qoN ÈurU ho bMdgI muV ÈrIaq qy phuMcdI hY.

buwlHy Èfh btfly dy ies ÌkIr dI cuwp dy aQfh mMzlF qoN aMdro aMdrIN kuJ lriËÈ mihsUs kr irhf sI. AuhnF dy hoTF AuWqy zfZf Ëbq sI pr Auhdf rom rom bol irhf sI. PkIr romF dy adb 'c iesy leI rihMdf hY ikAuNik Auh rUhfnI AucfeI dy ByqF ƒ Ëbfn nfloN vwD DrqI qy imhr ihq ilafAux 'c mddgfr hn. ÌkIr dy romF coN Jrdf aMimRq meI nUr df pRkfÈ ielfhIaq dI brsfq DrqI 'qy krdf hY. ÌkIr DrqI 'qy bKiÈÈ ihwq afpxy rom sMBfldf hY qy siqkfrdf hY. romF dI rUhfnI ilÈk aflmF dIaF pycIdf hnyrIaF koTVIaF ƒ afpxy nUr nfl roÈn krdI hY. romF dI byadbI rUhfnIaq dy lfÌfnI dys 'coN jVH sukx dI inÈfnI hY qy iensfnI suriq dI sDfrn-quwCqf ivwc afAux dI sUck hY. romF dI sMBfl mnuwKI suriq ƒ sgl-kfienfq dy isrjxfqmk soimaF nfl joV agn dy kihr ivwc vI hry rwKx dI roÈn gvfhI hY.

PfËuldIn kfdrI dy nUrfnI dfhVy dI ilÈk ivwc Auqry bMdgI dy jlO
qy suriq vI iksy zfZI kmfeI dI roÈnI ny buwlHy ƒ iewk cuMbkI akrÈx 'c bMnH idwqf. Auhdy aMdrly afpy dy sB pfsfr qIKx ho iksy bol dI mfr leI iqafr sn. iksy ipafry dI imhrbfn iJVk nfl hI aksr bMdgI ny idÈf pfeI hY. lok cuwp dIaF risk cotF sihxo asmrQ ho gey sn qy AuDr buwlHf vI iksy rmËF Bry bol dy ieMqËfr 'c sI. lokF PfËuldIn kfdrI sfihb ƒ ikhf sfeIN jI ieh ÌkIr afpxy afp ƒ awlf afKdf hY. buwlHy df aMdr afp cfhux lwg ipaf sI ik mIaF jI muwKoN kuwJ qF Aucfrn qy Auhdy aMdr dy sfry ÌYsly ho jfx. mIaF jI ny vI dyiKaf ik iehI GVI hY ijQy rmË df iewko bol ÌYsly krygf qF AuhnF Jwt ikhf ipafirE ieh ÌkIr awlf nhIN awlHf hY. buwlHf ÌkIr dy mUMhoN ieh lÌË sux isr qoN pYrF qwk kMb AuiTaf. Auhdy bdn 'coN kMbnIaF dIaF qyË qrMgF AuWT isr qoN pYrF vwl dOVn lwgIaF. buwlHy dI suriq hYrfn sI ik ieh ikhVI kmfeI hY ik awlHf dy ivrd ivwc mr muwkIaF rUhF awlf dy anBuv 'c cl rhy alHy aMÈ pCfx lYNdIaF hn. awlf dI Èfn, awlf dy nfm, ipafr dy sB qoN imwTy Èbd 'awlf` 'coN vI alHf dyK lYxf ieh suriq df kI itkfa hY, ÌYsly dI suriq dy afÉrI pVfa qwk inaf krn dI smrQf kI hY?

buwlHy ƒ anlhwk df lfieaf nfarf iksy aDUrI suriq dI Kyz jfpx lwgf. ÈrIaq qoN mukq hox leI boly bol AuhdI koml CfqI qy Bfr pfAux lwgy qy buwlHy ny btfly dy ies kfdrI ÌkIr dy ÌYsly ƒ idlo-jfn kbUl kr ilaf. qy ieÈk-Èrf dy nfqy dI pihcfx vl muV afieaf qy bulMdI dy Ëbq dI Ìirafd hoTF qy lY btfly dIaF glIaF dy gyVy lfAux lwgf. Èihr btfly ny sUÌI bMdgI ƒ Ëbq idwqf, ÈrHf df mhuMmdI rMg idwqf qy sfzy buwl sfzy ipafry buwlHy ƒ ieÈk dI asl aËmq df bulMd sbk iewko lÌË nfl idwqf. buwlHy ny eyQy sbk 'coN gfieaf :

ab mYN jfqf ieÈk Èrf kI nfqf.